ابوعلا مذاكره كننده ارشد فلسطيني گفت: بحث درباره نحوه مديريت آن و تقويت منابع آبي، بايد سخن گفت. پس از اين توافق است كه مي توانيم درباره آن بايكديگر همكاري كنيم. فراموش نكنيد كه به دليل همين آب، جنگ هايي برافروخته شده است و چه بسا كه آب دليلي براي جنگ هاي احتمالي در آينده باشد.

آب بهانه‌ای برای آغاز درگیری مجدد بین اسرائیل و فلسطین

كتاب خاطرات محمود عباس از جمله اسنادي است كه مي‌تواند براي محققين روند سازش و علاقمندان حوزه فلسطين مفيد باشد چرا كه عباس از جمله كليدي‌ترين مهره‌هاي روند سازش بوده است.

اگرچه اين خاطرات بيشتر حول محور مذاكرات اسلو و قبل از آن دور مي‌زند ولي اطلاعات ناب آن درباره نوع نگاه مبارزان فلسطيني با گرايشات غيراسلامي و غيرجهادي، نحوه ارتباط آنها با گروههاي صهيونيست از ابتدا تاكنون و روند سازش مي‌تواند براي مخاطبان آن جالب باشد. ضمن اينكه قاعدتاً نبايد از اين كتاب انتظار داشت تا با نگاه جهادي و اصيل مقاومت به موضوع بنگرد.

خبرگزاري فارس نيز به جهت اهميت اين موضوع، كتاب خاطرات محمود عباس را به طور كامل و به شكل سلسله‎وار منتشر مي‌كند.

*ساختمان فلسطينيان در قدس، موضوعي كه هيچ گاه عملي نشد

ادامه مذاكرات طرف فلسطيني و اسراييلي اين چنين بود:

ابوعلاء: تعامل بر سر اين مسأله يعني عقب نشيني از غزه به عنوان يك موضوع جداگانه، دنبال خواهد شد. به طوري كه به راه حل نهايي، لطمه اي وارد نكند. البته اين يك داد و ستد براي كرانه باختري نيست.[اين موضوع، جداي از مسائل ديگر است.]

هرشفلد: ما تعجب مي كنيم كه درباره كارخانه سيمان سازي مشكل وجود دارد. زيرا مي دانيم كه براي ساخت اين كارخانه موافقت شده است. البته ما از اين موضوع اطمينان حاصل خواهيم كرد.

ابوعلاء: براي عملياتي كردن آن موانعي وجود دارد. به ويژه موانع مربوط به آزمايش خاك، اقدامات زمين شناسي و صدور مجوز كه يك موضوع مبنايي بود.

هرشلفد: در رابطه با موضوع بانك توسعه فلسطين نيز مشكلاتي مربوط به مسأله پول وجود دارد. اگر شما با شيكل(واحد پولي اسرائيل) كار مي كرديد، مشكلي نبود.

ابوعلاء: ما مي خواهيم با پول هايي كه قابل تبديل باشند، كار كنيم. همچنين مي خواهيم در آينده با جنيه فلسطيني كار كنيم.

هرشفلد: بر اين باورم كه ساخت هفت هزار و پانصد واحد مسكوني در قدس، يكي از مهم ترين اقدامات اعتمادساز باشد.

ابوعلاء:مسأله مسكن به طور كلي، يك عمليات بسيار مهم است. ساخت و ساز، موتور اقتصاد فلسطيني است. زيرا فرصت هاي شغلي ايجاد مي كند و به شكل گيري صنايع تكميلي كمك مي كند. اما براي اينكه اين موضوع عملي بشود، بايد ساخت و ساز در قدس و در سرزمين عمومي، صورت گيرد.

*آب بهانه اي براي آغاز درگيري مجدد بين اسراييل و فلسطين

هرشفلد:چرا بر مسأله حقوق آبي خود اصرار داريد؟ مي دانيد كه موضوع آب، يكي از مسائل مربوط به حاكميت است كه در مرحله نهايي مورد بحث قرار خواهد گرفت. ما مي توانيم در افزايش سهم شما از مصرف آب، باشما همكاري كنيم. اما لازم است كه پيش از آن، در پروژه هاي كوچكي بايكديگر همكاري كنيم تا بتوانيد ابزارهاي مديريت شايسته را در اختيار داشته باشيد. تا اندازه اي مي توان اين موضوع را در مذاكرات چندجانبه بررسي كرد. اما اساساً اين موضوع بايد در مذاكرات دوجانبه طرح و بررسي شود.

ابوعلاء: حقوق آبي در مذاكرات چندجانبه، در مرحله انتقالي مورد بحث قرار خواهد گرفت. اما درست نيست كه سخن گفتن درباره آن را به آن زمان موكول كنيم. اگر به همه جوانب روند سازش بنگريم، مي توانيم بايكديگر و در دو راستاي مذاكرات چندجانبه و دو جانبه، برخي از امور را تسهيل كنيم و انجام آنها را آسان نماييم.

هرشفلد:درباره كانال غور، بايد گفت سوريه ها بيش از سهم خود از اين آب استفاده مي كنند. طرف اردني از ما خواسته كه در اين رابطه به آنها كمك كنيم. ما نيز موافقت كرده ايم. منابع آبي باقي مانده، براي كانال غربي غور، كافي نيستند. شما مي توانيد از يكي از كشورها مانند سوئيس يا كانادا بخواهيد در مطالعه و بررسي و رسيدگي به موضوع آب و به طور مشخص جمع آوري آبهاي روان سلسله كوههاي مشرف بر غور ، براي شما سرمايه گذاري كنند.

ابوعلاء: ما نمي توانيم از حق خود در زمينه آب، دست برداريم. اگر ما آب مازاد داشتيم، با اردن و شما و براي منافع همه، وارد توافق مي شديم. اما نمي توانيم بپذيريم كه سهم ما از سوي شما، اردن و يا سوريه استفاده مي شود. نمي خواهيم كسي آبي را كه مال ماست، بردارد.

هرشفلد:پيشنهاد مي كنم، در مذاكرات چندجانبه اين پيشنهاد را مطرح كنيد كه براي آب، يك نرخ واحد تعيين گردد تا فلسطيني ها همان مبلغي را بپردازند كه اسرائيلي ها مي پردازند. اين امر به بهبود شرايط كمك خواهد كرد. همچنين شما مي توانيد تصفيه خانه اي در غزه ايجاد كنيد. ما آمادگي خريداري ميزان مازاد را داريم. در همين حال شما مي توانيد از توليد برق [از طريق انرژي آب] استفاده كنيد.

ابوعلاء: اين مسائل هرچند با اهميت مي باشند، اما مسائل جزئي هستند. درباره تصفيه خانه نيز بايد گفت ما اين كار را بي فايده و بسيار پرهزينه مي دانيم. مهم تر از آن، حقوق آبي ماست. در صورتي كه بر سر اين موضوع توافق صورت گيرد، بحث درباره نحوه مديريت آن و تقويت منابع آبي، بايد سخن گفت. پس از اين توافق است كه مي توانيم درباره آن بايكديگر همكاري كنيم. فراموش نكنيد كه به دليل همين آب، جنگ هايي برافروخته شده است. چه بسا كه آب دليلي براي جنگ هاي احتمالي در آينده باشد. اگر صلح حقيقي رخ دهد، فعاليت يك يا دو ايستگاه با [سوخت]انرژي هسته اي و با تأمين مالي كشورهاي مرتبط با ثبات در منطقه، مي تواند يكي از مهم ترين منابع آبي را شكل دهد. البته هزينه آن بسيار بالاست.(ده ميليارد دلار)

*مخالفت اسراييل با بازگشت تمام آوارگان

هرشفلد: موضع ما درباره بازگرداندن آوارگان فلسطيني اين است كه اين موضوع در مذاكرات دوجانبه مطرح گردد. زيرا طرح چنين مسأله اي در مجموع كارگروه پناهندگان (وابسته به مذاكرات چندجانبه) بيانگر حق بازگشت است. شما نيز بيم و دغدغه اسرائيلي ها از نتايج اين را مي دانيد. اين امر بازگشت به حيفا و يافا را نيز شامل مي شود كه همين مسأله به بي ثباتي منجر خواهد شد. پس از سازش نهايي و پس از عقب نشيني اسرائيل، حق بازگشت، مشكل شما خواهد شد. مي توان با موضوع بازگرداندن آوارگان در يك چارچوب دوجانبه و در ضمن اقدامات اعتمادساز، تعامل داشت. در همين اثنا، كارگروه پناهندگان مذاكرات چندجانبه نيز به موضوع بهبود شرايط پناهندگان خواهد پرداخت. اين موضوع تا زمان دستيابي به سازش نهايي خواهد بود.

ابوعلاء:ما هر دو روند را يك روند واحد مي دانيم . زيرا پيشرفت در يكي از آن دو، به پيشرفت در ديگري مي شود. هرچند روند مذاكرات دوجانبه محور عمليات و روند مي باشد. اما اين موضوع در برنامه كاري مذاكرات چندجانبه نيز وجود دارد. در شوراي امنيت قطعنامه اي ويژه اين موضوع به شماره 237 وجود دارد. درحالي كه قطعنامه 194 درباره حق بازگشت سخن مي گويد. اگر ما به جاي دولت اسرائيل بوديم، اقدامي اعتمادسازانه انجام مي داديم و عمليات بازگرداندن آواردگان را شروع مي كرديم. ما ترديد دولت اسرائيل در اين زمينه را توجيه پذير نمي دانيم.

هرشفلد: مي توان عمليات بازگرداندن آوارگان را اينگونه تسهيل نمود كه شما مجموعه اي از پروژه هايي را ارائه كنيد كه به افراد متخصص نياز دارد. همچنين بايد گفت برخي از [آوارگان]داوطلبان بازگشتن، كساني هستند كه مي توانند در اجراي اين پروژه ها مشاركت داشته باشند.

ابوعلاء: مجموع درخواست هاي ارائه شده به صليب سرخ براي بازگشتن، از پنجاه هزار مورد فراتر مي رود. همه اين افراد نيز طبق قطعنامه 237 حق بازگشت دارند.

*موضوع قدس غير قابل مذاكره است

هرشفلد: در رابطه با تشكيل يك سازمان ملي فلسطيني براي حمايت از محيط زيست نيز بايد يادآور شد كه تشكيل اين سازمان هيچ مشكلي ندارد. من در اين رابطه با يوسي سريد، وزير محيط زيست گفتگو خواهم كرد. اما در خصوص تشكيل كارگروه(كميته) قدس، به صراحت بايد بگويم كه ما موضع شما و دليل تمايل شما به اين موضوع را نمي فهميم. برخي از طرف هاي شركت كننده در اين كميته-در صورت شكل گيري- تلاش خواهند كرد به اين موضوع بپردازند. آيا ما به سوري ها و يا عربستاني ها نياز داريم؟ مي توانيم به شكل هاي مختلف درباره قدس، گفتگوهاي غير رسمي را دنبال كنيم. شما مشاهده مي كنيد كه گام هاي بزرگ اما نامحسوس وجود دارد. برآور ما اين است كه ضرورت دارد درباره قدس به وضعيتي خاص دست يابيم. به عنوان مثال.... وضعيت خاص كاخ شرق(مقر هيئت فلسطيني) و اسكان در قدس، سازمان ها و غيره. به همين دليل بايد اين مسأله را بايد در مذاكرات دوجانبه مطرح كنيم. نيازي به كِش دادن اين موضوع نيست. درباره با ما نيز بايد گفت كه لازم است قدس يكپارچه بماند. در همين حال ما درك مي كنيم كه فلسطيني هاي قدس نبايد بخشي از اسرائيل باشند. همچنين اهميت قدس براي شما را نيز درك مي كنيم. خلاصه اينكه ما آماده بحث و گفتگو درباره قدس هستيم... اما نه در چارچوب مذاكرات چندجانبه.

ابوعلاء:بنابراين، بايد اين موضوع در چارچوب دوجانبه مطرح شود و كميته اي غير رسمي درباره آن تشكيل دهيم.

هرشفلد: در اين صورت، كابينه اسرائيل به سرعت سقوط خواهد كرد. به ويژه اينكه "شاس " بي درنگ از آن استعفا خواهد داد. ما درباره تركيب نمايندگان فلسطيني عضو كميته[كارگروه] امنيت(مربوط به مذاكرات چندجانبه) نيز نكته اي را بايد مطرح كنيم. اميدواريم در شكل نمايندگان فلسطيني عضو اين كارگروه هيچ تغييري رخ ندهد. گمان كنم شما موضع ما را درك مي كنيد.

*خط قرمز هاي اسراييلي ها انعطاف ناپذير است

همانگونه كه مشاهده كرديم در دور اول مذاكرات به مباحث مختلف و گوناگوني پرداخته شد. به طوري كه بدون تمركز بر يكي از اين مباحث و يا طرح مباحث عميق فقط به اين موضوعات اشاره اي شد تا يك نبض گيري از طرف مقابل باشد. نتيجه اي كه از اين دور از مذاكرات به دست آمد، ضرورت ادامه مذاكرات بود. در همين حال، اين دور از مذاكرات نشان مي دهد خط هاي قرمز اسرائيلي انعطاف پذيرند. همين امر، تيم ما را قادر مي سازد تا هر موضوعي را كه از نگاه ما ضروري است، در دورهاي بعدي مذاكرات مطرح كند تا ساختار اعلاميه مباني مشترك بر اساس همين مسائل شكل گيرد.

ما واژه واژه ي صورت جلسه، ديدار اول را تحليل كرديم تا نتايجي را برگيريم كه در دورهاي بعدي براي ما سودمند باشند و مشخص كنيم چه مسائلي را مي توانيم محور مذاكرات بعدي قرار دهيم. همچنين مشاهده كرديم، بيشتر بندهاي اساسي براي درج در اعلاميه مباني مشترك، در اين ديدار مورد بحث قرار گرفته اند. البته همه اين موضوعات به شفاف سازي، بحث و بررسي هاي ژرف و تثبيت نياز دارند.

مشكلي كه ذهن ما را به خود مشغول كرده، عبارت است از اينكه اين مذاكره كنندگان سياسي اسرائيلي تا چه اندازه اي اختيارات دارند. آيا اين افراد مي توانند به مسائل مورد توافق قرار گرفته، پايبند باشند؟ همچنين آيا مي توانند اين توافق هاي به دست آمده را در حكومت اسرائيل، تثبيت كنند؟

*اسراييلي ها هرگز مذاكرات اسلو را به رسميت نخواهند شناخت

اساسي ترين نقطه ضعف در اين كانال، سري بودن آن است. به عبارت ديگر، اسرائيلي ها مي توانند آنرا به طور كامل انكار كنند يا اينكه مي توانند آنرا فاش كنند و به دنبال آن عليه اين كانال، جنجال به راه بياندازند. نقطه ضعف ديگري كه هست اينكه، اين هيئت اسرائيلي حاضر نيستند اعلام كنند كه به طور رسمي، به نمايندگي از مقامات اسرائيلي در اين ديدار حضور يافته اند. هرچند چند بار در سخنان خود اعلام كرده اند كه با فلان مسئول اسرائيلي ارتباط دارند. فقط تا اين اندازه قطعي است كه اين دو فرد به حزب كار وابسته هستند و از يوسي پلن، معاون وزيرخارجه اسرائيل، چندان دور نيستند. اما با اين وجود، اين نگراني ها در تمام سه دور بعدي ديدارها، با ما همراه بود. چراكه در هر سه دوره بعد نيز فقط همين دو نفر يعني هرشفلد و رون بونديك، با ما ديدار و گفتگو كردند.

اين گفتگوي طولاني، مفصّل و حتي گاه تكراري براي اين بود كه مباحث و نكات مطرح شده در آغاز ديدار، به طور عميق تر بررسي شوند و يا ديدگاه ها و ايده هاي جديد مطرح شوند. اما شايان توجه است كه اعتماد و تفاهم ميان دو طرف، رفته رفته عميق تر شد. به طوري كه روند گفتگوها جدي تر و با اصرار براي دستيابي به نتايج مثبت، پيش رفت.

*بحث در خصوص مواضع ايران، اردن و سوريه درمذاكرات صلح

دور دوم مذاكرات در روز پنجشنبه مورخ 93/2/11 برگزار شد كه در ابتدا طرف اسرائيلي اظهار داشت:

هرشفلد: مي خواهم درباره موضوع تبعيدشدگان سخن بگويم. ما با ايالات متحده به يك تفاهم در اين رابطه دست يافته ايم. رابين در اسرائيل، آبرويي ندارد. ما بايد درباره توافق نامه اي بحث كنيم كه هيچ كس دچار زيان نشود. آيا اين امر امكان پذير است؟ چنين توافقي وضعيت دو طرف اسرائيلي و فلسطيني را بهبود خواهد كرد. در واقع، حمله پياپي به ما از سوي پترس غالي و سازمان آزادي بخش، وضعيت ما را دشوارتر مي كند.

رابين در نشست هايي خصوصي درباره خطر سلطه اخوان المسلمين بر اردن سخن گفته است. به ظاهر، موضع ايران نيز رفته رفته، مقبول تر و موجه تر مي شود. چراكه شركت هاي غربي به استفاده از فرصت هاي اقتصادي فراهم شده -در نتيجه همكاري غرب با اردن- اهتمام دارند.

در رابطه با موضع كنوني آمريكا، بايد گفت نگاه ما بر محور هاي زير متمركز مي باشد:

-كلينتون بيشتر بر امور داخلي تمركز دارند. اين يعني اينكه انگيزه امريكا براي هدايت سياست خارجه اش كمرنگ تر شده است.

-روشن است كه نيروهاي هم پيمان غربي كه در بحران خليج فارس، در كنار ايالات متحده بوده اند، رفته رفته پراكنده و متفرق تر مي شوند.

-مي توان تحرك ايالات متحده را به سمت روند سازش سوق داد. اين كار از راه رسيدن ما دو طرف به يك تفاهم مشترك امكان پذير است.

ما از شما پيام[نامه] صلح دريافت كرده ايم. اين نامه در اثرگذاري بر انديشه سياسي موجود در ميان اسرائيلي ها، اهميت دارد. ما نيز به سهم خود، براي اين ديدار دو جانبه تلاش كرديم تا پيام صلح بفرستيم.

احساس مي كنيم كه ما به پيشرفت چشمگير در مذاكرات و بهبود قابل توجه شرايط اقتصادي و اجتماعي در كرانه باختري و غزه نيازمنديم. اما اين كار در آغاز، نيازمند شناسايي كانال هاي ارتباطي موجود در فراروي ما يعني نروژ، فيصل[حسيني]، حنان و سري نسيبة مي باشد. ما به يك كانال سياسي نياز داريم كه بر وضعيت داخلي اسرائيل اثرگذار باشد. اما همه اين كانال ها بايد در قالب يك كانال رسمي جريان يابند تا برآيند و نتيجه دار باشند.

شيمون پرز و روبنشتاين براي ارزيابي دوباره مذاكرات با فلسطيني ها بازخواهند گشت. اين ارزيابي، همه جانبه خواهد بود. اما روشن است كه اسحاق رابين همچنان برگزاري مذاكرات دوجانبه در واشنگتن را بيشتر مي پسندد.

در اينجا بايد من برايتان برخي از شاخص هاي سياست هاي جديدمان را تشريح كنم. اين سياست ها بر محور ضرورت بهبود اوضاع در كرانه باختري و نوار غزه مي باشد. حتي اگر اين امر بر اقتصاد اسرائيل پيامدهاي منفي داشته باشد. پرز به طور رسمي اعلام كرده است كه اسرائيل به دنبال ملحق كردن كرانه باختري و غزه به اسرائيل نيست. وي مي گويد: "پس از استقرار صلح، مي توانيم درباره كنفدرالي سخن بگوييم و اين موضوع را بررسي كنيم. ". مسأله مهم ديگر آمادگي اسرائيل براي اختصاص بخش بيشتري از اراضي خود به اهداف توسعه اي به نفع فلسطيني ها، مي باشد. ما ايمان داريم كه هرچه سريع تر به تفاهم مشترك دست يابيم، به همان اندازه به نفع ما، شما و امريكايي هاست. به همين دليل ما مي خواهيم امروز، نحوه حل برخي از معضلات و دستيابي به تفاهم را بحث و بررسي كنيم.

زمان انتشار : 1390-02-05