۱۳۹۷/۰۹/۰۶
۲:۲۲ ب٫ظ

کتاب مرحوم عبد الحمید حامد مشخص (۱۹۱۵ -۲۰۱۰) نویسنده سعودی به تازگی توسط انتشارات ملک عبد العزیز منتشر شد.

کتاب «سفر پادشاه به مصر»؛ تجلی گر حس یک خبرنگار و قلم یک نویسنده

 به گزارش الأمه:

او در این کتاب ۴۳۸ صفحه ای جزئیات فراوانی درباره نخستین سفر پادشاه سعودی ملک عبد العزیز بن عبد الرحمان آل سعود در ژانویه ۱۹۴۶ به مصر بازگو می کند. این سفر تاریخی باعث تحکیم روابط دو جانبه گردید. این کتاب از چهار بخش پژوهش و متن و پیوست و نتیجه گیری تشکیل شده است.
این کتاب در اصل یادداشت های روزانه درباره سفر تاریخی تاریخی ملک عبد العزیز به مصر بود و نویسنده در این دست نوشته به گزارش های مطبوعات مصر و سعودی هم استناد کرده است. این دست نوشته ۲۷۰ صفحه ای در کتابخانه دانشگاه ملک سعود نگهداری می شده است. انتشارات ملک عبد العزیز به دنبال بررسی این دست نوشته آن را منتشر کرد. این انتشارات مجموعه ای از دست نوشته های مستند و علمی و ادبی و تخصصی در حوزه های گوناگون منتشر نموده است. مجموعه عکس و گزارش های مستند خبری درباره این سفر توسط خود انتشارات ملک عبد العزیز تهیه و ضمیمه کتاب شده اند و بدین ترتیب، این کتاب یک اثر علمی جامع برای خوانندگان و پژوهشگران به شمار می رود.
عبد الحمید حامد مشخص در محله النزله الیمنیه در جده چشم به جهان گشود و در مدرسه الفلاح این شهر تحصیل کرد و در سال ۱۹۳۳ فارغ التحصیل شد. او در مناصب حکومتی فراوانی از جمله وزارت دارایی و کشاورزی و دبیر خانه شورای وزیران و شهرداری ریاض و کاخ سلطنتی مربع در ریاض خدمت کرد. عبد الحمید مشخص در سال ۱۹۶۴ در سازمان اطلاعات عمومی مشغول به کار شد و بعدها به عنوان وابسته فرهنگی سفارت سعودی در قاهره منصوب گردید. او در صد سالگی در سال ۲۰۱۰ درگذشت.
این کتاب با شیوه خاص ادبی و روزنامه نگاری او به رشته تحریر درآمده است. او از شیوه توصیفی و تصویری روزنامه نگاران در بیان دقیق وقایع روزمره سفر تاریخی سیزده روزه ملک عبد العزیز بهره می گیرد.
عبد الحمید در مطبوعات سعودی مثل البلاد به عنوان نویسنده و خبرنگار قلم می زد. او در شمار فراوانی از فعالیت ها و برنامه های ادبی و رسانه ای و ورزشی حضور داشت و ریاست باشگاه الشباب و باشگاه الاتحاد در جده را نیز عهده دار بود. عبد الحمید شاعر هم بود. جلسات و پاتوق های هفتگی ادبی در مدت زمان اقامتش در قاهره در خانه اش برگزار می شدند.
کتاب با همان نام خود دست نوشته اصلی یعنی سفر پادشاه سعودی به مصر چاپ شد. این اثر به درخواست امیر ریاض شاهزاده ناصر بن عبد العزیز نگاشته شد و نویسنده کتابش را به امیر ریاض اهدا کرد. عبد الحمید مشخص درست بعد از سفر ملک عبد العزیز به مصر یعنی در سال ۱۹۴۶ برای نوشتن کتاب دست به کار شد. به گفته نویسنده، هیات بیش از ۶۰ نفری از جمله شماری از شاهزادگان مثل شاهزاده عبد الله بن عبد الرحمان و نیز تعدادی از فرزندان ملک عبد العزیز همچون شاهزادگان محمد و خالد و فهد و عبد الله و بندر و مساعد و عبد المحسن و مشعل و سلطان و متعب و طلال و نواف ملک عبد العزیز را در این سفر ۱۳ روزه همراهی کردند. 
نویسنده در این کتاب می گوید پادشاه و بنیانگذار سعودی با کشتی راهی مصر شد و ملک فاروق هم در همان زمان از قاهره به سمت کانال سوئز حرکت می کند تا در مراسم استقبال رسمی از ملک عبد العزیز شرکت کند و بعد از آن، مراسم ویژه ای به مناسبت این سفر تاریخی در کاخ زعفران برگزار می شود.
در این کتاب به جزئیات دقیق بازدید ملک عبد العزیز از چندین شهر و تاسیسات و آثار تاریخی و مکان های بارز مصر مثل الازهر و دانشگاه قاهره و مقر اتحادیه عرب و استان اسکندریه و نیز حضور در مسابقه اسب سواری و رژه نظامی ارتش و سخنرانی و شعر خوانی پادشاه در چندین جلسه و مراسم اشاره شده است. ملک عبد العزیز با بدرقه گرم مردم و بعد از شرکت در چندین جشن و مراسم شعر خوانی به سعودی بازمی گردد.
بخش ضمیمه کتاب شامل دستور کار سفر پادشاه سعودی و عکس هایی از رویدادهای سفر و اخبار و گزارش های روزنامه های سعودی و مصری درباره آن است.
سفر تاریخی
نویسنده در این کتاب خاطر نشان کرد که روز شنبه ۴ ژانویه ۱۹۴۶ یعنی پیش از سفر ملک عبد العزیز، هیات ویژه ای از مصر برای همراهی پادشاه سعودی از سوئز وارد جده شدند. نویسنده که خود نیز یکی از شاهدان عینی این واقعه بوده یاد آور می شود که عباس محمود العقاد نویسنده و ادیب سرشناس مصری هم یکی از اعضای هیات ویژه مصری است. (گفته شده که او عضو مجلس سنای مصر بود). چهره های شاخص دیگری از جمله مراد محسن پاشا و اسماعیل تیمور پاشا و کریم ثابت و غیره هم در میان افراد این هیات حضور داشتند و مورد استقبال رسمی در جده قرار گرفتند. هیات مصری راهی مکه شدند و بعد از ادای حج عمره با ملک عبد العزیز و برادر وی (عبد الله) و شماری از فرزندانش و برخی مقامات رسمی کشور دیدار کردند. ملک عبد العزیز روز دوشنبه ۷ ژانویه ۱۹۴۶ راهی مصر شد.
نویسنده از لحظه ترک کشتی حامل هیات دربار سعودی از بندر جده عکس خبری می گیرد و می گوید «جده صبح دوشنبه (…) محل تردد هیات های رسمی بود. خیابان های شهر و تمامی مسیرها شلوغ و پرترافیک بودند و مردم در همه جا برای دیدن پادشاه عالیقدر جمع شده بودند…برخی از چهره های سرشناس شهر هم برای حضور در مراسم استقبال و بدرقه حضرت پادشاه (جانمان فدای او باد) به سمت بندر شتافتند.» پادشاه از مکه راهی جده شد و سپس به همراه هیات سعودی و مصری سوار کشتی شد. عبدالله برادر پادشاه و شماری از فرزندانش هم عضو هیات رسمی سعودی بودند. نویسنده همچنین به حال و هوای سفر دریایی اشاره می کند و می گوید «ملک عبد العزیز همچنان با دانشمندان دیدار می کرد و در جلسه درس روزانه شرکت می کرد. او در جلسه درس با مدرس خصوصی اش شیخ عبد الرحمان القویز یک بخش از تفسیر ابن کثیر را مرور کرد. سپس، اخبار روز به سمعشان رسید. پادشاه تا پاسی از شب با جمعی از مقام های ارشد گپ می زد. روز دوم، پادشاه از این سفر زیبا و خوش لذت می برد و درباره پیشینه و نبردهایش برای فتح ریاض سخن می گفت و برخی از حاضرین به شعر خوانی پرداختند. عباس محمود العقاد هم قصیده ای خواند. پادشاه دو عکس یادگاری خودش را به عباس العقاد و کریم ثابت بیک اهدا کرد که روی آنها عبارت «بسم الله الرحمان الرحیم، من الواثق بالودود عبد العزیز آل سعود» نوشته شده بود.
کشتی روز پنجشنبه وارد آب های مصر می شود. پادشاه سعودی و هیات همراه مورد استقبال رسمی ملک فاروق در سوئز قرار می گیرند. «وقتی کشتی در بندر پورت توفیق لنگر می اندازد کشتی شاهزاده فاروق به نشانه سلام و ادای احترام به پادشاه از بندر فاصله می گیرد. ۲۱ توپ از قلعه سوئز هنگام عبور کشتی پادشاه از کانال سوئز شلیک می شود. مراسم استقبال از ملک عبد العزیز با نمایش نیروی هوایی مصر بر فراز کشتی آغاز شد. پرچم ها بر فراز دکل کشتی های لنگر انداخته بر افراشته شدند.»
ملک عبد العزیز مورد استقبال ملک فاروق قرار گرفت. ملک عبد العزیز و ملک فاروق با قطار به قاهره رفتند. تمامی شهرها و روستاهای واقع در مسیر سوئز – قاهره چراغانی شده بودند. پرچم سعودی و مصر بر فراز در خانه ها و همچنین پلاکاردها و نوشته های خوشامدگویی در خیابان ها نصب گردید. دانش آموزان و معلمان و خانواده ها هم برای خوشامدگویی به ملک عبد العزیز به خیابان ها آمدند. وقتی ملک عبد العزیز و ملک فاروق به قاهره رسیدند در آنجا هم جشن و پایکوبی بود. چراغانی شهر قاهره بی نظیر بود.
ملک عبد العزیز و فرزندانش در کاخ زعفران اقامت گزیدند. نویسنده می گوید «اتاق خواب ویژه جناب پادشاه در طبقه بالا قرار داشت.. دو دستگاه تلفن هم یکی با شماره محرمانه برای تماس تلفنی پادشاه اختصاص داشتند. یک رادیو و بخاری برقی هم در اتاق قرار داشت…» هتل اینترکنتیننتال مقر اقامت هیات همراه پادشاه سعودی بود. در ادامه کتاب به جزئیاتی درباره دیدارهای ملک عبد العزیز و مراسم استقبال و ضیافت هایی که مقام های مصری به این مناسبت تدارک دیده بودند اشاره شده است؛ از جمله ضیافت شامی که پنجشنبه ۱۰ ژانویه ۱۹۴۶ برای ملک عبد العزیز در کاخ عابدین برگزار شد. ملک عبد العزیز و هیات همراه روز جمعه برای اقامه نماز جمعه به جامع ازهر رفتند. در همان شب هم ملک عبد العزیز به ضیافت شام محمود فهمی النقراشی نخست وزیر مصر رفت. عباس محمود العقاد هم در آن مراسم قصیده ای خواند و سپس فیلمی درباره سفر ملک عبد العزیز به مصر به نمایش گذاشته شد. روز شنبه، ملک عبد العزیز و ملک فاروق از دانشگاه ملک فواد بازدید کردند و یک مجموعه کتاب از دیوان های شعر و تالیفات تاریخی و ادبی و فلسفه اسلامی به ملک عبد العزیز اهدا شد. دو پادشاه در یک نمایش ورزشی هم شرکت کردند.
ملک عبد العزیز و ملک فاروق روز یکشنبه ۱۳ ژانویه ۱۹۴۶ برای تماشای مسابقه اسب دوانی راهی شهر مصر الجدیده شدند و برندگان در این مسابقه یک ساعت طلا از ملک عبد العزیز دریافت کردند که روی آن نام خود ملک عبد العزیز حک شده بود. پادشاه سعودی در روز دوشنبه (پنجمین روز سفر ملک عبد العزیز)در رژه نظامی در مسیر قاهره – سوئز حاضر شد. این مراسم با مشارکت ۳۶ هزار نظامی برگزار گردید و صد عکاس هم به پوشش تصویری این رویداد پرداختند.
ضیافت ناهار هم در سفارت انگلیس به مناسبت سفر پادشاه سعودی به مصر برگزار شد و ملک عبد العزیز از اهرام جیزه بازدید کرد.
روز سه شنبه (ششمین روز سفر) ملک عبد العزیز و همراهان وی از سد محمد علی و پارک اطراف آن بازدید کردند. ملک عبد العزیز یک مهمانی چای هم حضور یافت و دکتر حسین هیکل پاشا رییس مجلس سنای مصر در این مراسم به او خوشامد گفت. روز چهارشنبه، ملک عبد العزیز و هیات همراه از موزه کشاورزی و باغ وحش و کانون اصلاح و تربیت (مرکز بازپروری نوجوانان بزهکار) در جیزه بازدید کردند.
ملک عبد العزیز روز دوشنبه ۲۱ ژانویه ۱۹۴۶ (دوازدهمین روز سفر) راهی بندر اسکندریه و نیز محله معروف کوم الدکه شد و از آنجا با قطار به قاهره بازگشت. او به کاخ عابدین در قاهره رفت و در ضیافت ناهار ملک فاروق شرکت کرد. ملک عبد العزیز و هیات همراه روز سه شنبه ۲۲ ژانویه با بدرقه ملک فاروق قاهره را ترک کردند و راهی سوئز شدند. کشتی پادشاه در آنجا به سوی جده حرکت کرد. پادشاه و هیات همراهش روز جمعه وارد جده شدند.
نویسنده در این کتاب به جزئیات دقیقی درباره این سفر و خوشامدگویی و شعرخوانی به مناسبت حضور ملک عبد العزیز در مصر اشاره می کند. اغلب بخش های کتاب به این شعر خوانی و قصیده هایی که برای خوشامدگویی از پادشاه سعودی خوانده شد اختصاص دارد. نویسنده به سه قصیده احمد ابراهیم الغزاوی و قصیده ای از عباس محمود العقاد و ابیات شعری دیگری از فواد شاکر و ابراهیم محمد ابراهیم و محمد الاسمر و خلیل مطران و علی محمد طه و دیگران اشاره کرده است. عباس محمود العقاد در خود کشتی شعری در مدح پادشاه اجرا کرد.

 

منبع: شرق الاوسط