در گزارش‌های روز پایانی سال 1397، مشهد را به‌عنوان پدیده فرهنگی سال معرفی کردیم. قلب معنوی ایران از دیرباز در عرصه فرهنگ نیز دستی پر و چهره‌ای جذاب داشته است. این چهره جذاب در یکی‌دو سال گذشته خواستنی‌تر شده است.
برگزاری جشنواره‌های هنری مختلف و تئاتر‌های درجه‌یک باعث شده این شهر دلربا، جذابیت‌های تازه‌ای پیدا کند. آخرین نمونه از فعالیت موفق هنری، برگزاری کارگاه گرافیک بی‌ینالمللی قدس با عنوان «بازگشت قرن» بود. این کارگاه به‌همت اتحادیه بی‌ینالمللی امت واحده و نهضت مردمی پوستر انقلاب از یازدهم اردیبهشت ماه جاری آغاز شد و دیروز به‌پایان رسید. در این صفحه، «بازگشت قرن» را باهم مرور می‌کنیم؛ بازگشتی که به زیور هنر قرین شده است.
در آخرین گزارش سال گذشته برای انتخاب پدیده‌های فرهنگی سال نوشتم: «اینکه نام یک شهر را به‌عنوان پدیده‌ای فرهنگی-هنری در صدر فهرست پدیده‌های سال بنویسیم، کاری غیرمعمول و عجیب به‌نظر می‌رسد؛ اما قصد ما عجیب‌نگاری و جلب توجه بی‌دلیل نیست.
در دوسه سال گذشته، «مشهد» مورد شدیدترین حملات رسانه‌ای شبه‌روشنفکران و غرب‌باوران قرار گرفته است. آن‌ها تلاش کردند مشهد را شهری با فضای بسته، بدون امکان زیست‌فرهنگی، هنری و در یک کلام پلیسی-امنیتی
نشان دهند. یکی از مصادیق برجسته این حمله حساب‌شده ماجرای لغو کنسرت‌ها بود؛ اما در یک سال گذشته، مشهد چه ازنظر کالبد و زیرساخت چه ازنظر برنامه‌ها و اتفاق‌های فرهنگی، پایتخت ایران بود. پاگرفتن جریان تئاتر، تأسیس یک پردیس تازه سینمایی، برگزاری جشنواره فیلم مستند «بهشت» و اتفاق‌هایی مانند نمایشگاه مشهد دوست‌داشتنی از آن جمله است. تئاتر مشهد در سالی که گذشته، بیشترین نماینده را در بین شهرستان‌ها در جشنواره تئاتر فجر داشت. مشهد درنهایت با تئاتر «دریاچه قو» توانست برگزیده جشنواره تئاتر فجر شود». حالا در اردیبهشت 98، مشهد‌الرضا از اتفاق هنری دیگری میزبانی کرد؛ اتفاقی مبارک که نشان می‌دهد انتخاب سال گذشته ما بی‌دلیل نبوده است.
پس از انتقال سفارتخانه آمریکا به قدس مقدس، فریادهای زیادی به آسمان بلند شد و موضوع فلسطین که به‌واسطه سیاست‌های غربی‌ها و سستی‌های مسلمین از مرکز توجه خارج شده بود، دوباره به صدر اخبار مسلمانان بازگشت. فلسطین دوباره تبدیل به مسأله اول جهان اسلام شد و این از الطاف خفیه تصمیم دولت دونالد ترامپ بود. به‌واسطه همین توجه، دوباره اتحادیه بی‌ینالمللی امت واحده که نهادی غیردولتی است، با همراهی و مشارکت
نهضت مردمی پوستر مقاومت، هیأت هنر و آستان قدس رضوی در مشهد مقدس به‌مدت سه روز با هدف مقابله هنری با وقاحت آمریکایی‌ها در حمایت از رژیم صهیونیستی و طرح مسأله خطرناک «معامله قرن» برگزار شد. در این کارگاه سه‌روزه به سه موضوع «معامله قرن»، «عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با رژیم صهیونیستی» و «اعلام پایتختی قدس برای این رژیم جعلی» پرداخته شد. بیش از ۳۰ گرافیست برتر ایرانی در این کارگاه حضور داشتند و از میان آثار تولیدی، ۴۰ اثر برای عرضه بی‌ینالمللی در ایام «روز نکبت» و نیز «روز جهانی قدس» برگزیده خواهد شد که تشکل‌های مردمی حامی فلسطین در کشورهای مختلف جهان آن‌ها را به‌نمایش درخواهند آورد.
آقای علی کمیلی، دبیر اتحادیه بی‌ینالمللی امت واحده،
درباره این کارگاه در مصاحبه‌ای گفته بود: «از 10 کشور اندونزی، لبنان، فلسطین، سوریه، عراق، بحرین، ایران، افغانستان، پاکستان و هندوستان 65 گرافیست دور یکدیگر جمع شده‌اند. پیش‌بینی کرده بودیم از چند کشور دیگر و گرافیست‌های بیشتری در این کارگاه شرکت کنند؛ اما شرایط مالی به ما اجازه نداد تا این دوستان در این کارگاه شرکت کنند. برنامه این بوده که در روز اول درباره موضوع صحبت و ایده‌پردازی کنند که این ایده‌ها به شرایط امروز فلسطین، یعنی معامله بزرگ قرن مربوط است. ایده‌های دیگر، عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با اسرائیل غاصب و انتقال پایتخت آمریکا به اراضی اشغالی را تشکیل می‌دهند که روز گذشته نیز، ایده‌ها به طرح تبدیل شد و قرار است امروز شرکت‌کنندگان ایده‌های خود را تحویل دهند و فردا آثار برگزیده رونمایی شود. این هنرمندان ازطریق ارتباط‌های مجموعه امت واحده با سراسر دنیا
انتخاب شده‌اند. کسانی که کار آن‌ها کیفیت مناسب را داشته، دعوت شده‌اند و حتی شرکت‌کنندگان نیز نیمی از هزینه رفت‌وآمد را خود پرداخت کرده‌اند و تیم داوری حضور این گرافیست‌ها را تأیید کرده‌اند». کمیلی درباره هدف از برگزاری این کارگاه نیز چنین توضیح داد: «مواجهه هنری با اقدامات ترامپ در قضیه فلسطین که سکوت گسترده‌ای دراین‌زمینه صورت گرفته، ازجمله اهداف برگزاری این کارگاه است؛ چراکه اعتقاد داریم زبان هنر را تمام دنیا متوجه می‌شوند».
در این کارگاه، استادان مختلفی ازجمله آقای حسن روح‌الامین، نقاش برجسته معاصر و آقای علی حیاتی، مسوول آتلیه گرافیک «سه در چهار» حضور داشتند. آنچه در بین عمده استادان حاضر در این کارگاه به‌چشم می‌خورد، غافل‌گیری آن‌ها از ظرفیت هنرمندان جهان اسلام بود.
علی حیاتی در واکنش به حاضران در این کارگاه ضمن تمجید از ظرفیت‌های هنرمندان در صفحه شخصی خود نوشت: «ما از فلسطین و اهمیتش بسیار کم می‌دانیم». این جمله نشان می‌دهد تصمیم دولت آمریکا تا چه اندازه می‌تواند صحنه را به‌نفع ملت فلسطین و امت اسلامی تغییر دهد. استادان دوره درحالی‌که مشغول آموزش تکنیک‌های هنری به هنرجویان بودند، خود نیز توجهی دوباره به مسأله فلسطین داشتند؛ توجهی که به‌احتمال قریب‌به‌یقین نطفه آثاری تازه درباره فلسطین را شکل داده است. حسن روح‌الامین نیز در پایان کارگاه نقاشی، تابلویی که در زمان کارگاه خلق کرده بود، به اسامه حمدان، مسوول روابط بی‌ینالملل جنبش مقاومت فلسطین (حماس)، به نمایندگی از جوانان فلسطین اهدا کرد. روح‌الامین سال گذشته نیز با حضور در کویت کارگاه نقاشی برگزار کرده بود. حضور بی‌ینالمللی روح‌الامین و استقبالی که از او و آثارش در کشورهای اسلامی می‌شود، حکایت از ظرفیت بالای هنر دینی و انقلابی دارد؛ هنری که می‌تواند ازطریق تکثیر و ترویجش به‌وسیله کارگاه‌های مشابه کارگاه «بازگشت قرن»، زمینه‌ساز
فتح بزرگ جهان اسلام باشد؛ فتحی به بزرگی بازپس‌گیری قدس از رژیم کودک‌کش اسرائیل.
