در حالی که ناشران ایرانی برای انتشار کتاب جدید خالدحسینی که کپی آن متعلق به ناشری فارسی زبان در جزیره مالت است صف کشیده‌اند، بازار فروش غیرقانونی کتاب‌های ایرانی این روزها داغِ داغ است.
حاشیه‌های خالد حسینی در ایران
به گزارش الأمه:
ماجرای تلاش برای انتشار ترجمه‌های مختلف از آثار ادبی که در دنیا برای خود نامی دست و پا کرده‌اند، آن هم بدون پرداخت حقوق ناشر و مولف موضوع تازه‌ای نیست. این موضوع به ویژه در فضای نشر ایران دیگر آنقدر عادی شده است که گاهی شاهد برپایی مسابقه میان ناشران بسیاری برای زودتر به ثمر رساندن این آثار و عرضه آن به بازار نیز هستیم.
این اتفاق در حالی در حال رخ دادن است که این روزها بخشی از بدنه نشر ایران تلاش قابل توجهی برای رعایت حق کپی‌رایت و نمایش این مساله به ناشران و فعالان نشر خارجی از خود نشان داده‌اند و سعی دارند الزامات بین‌المللی نشر را با این مساله رعایت کنند. با این همه وقتی پای انتشار کتابی شاخص در میان باشد که حتما فروش خوبی خواهد داشت، این حرف‌ها دیگر میان برخی از همین ناشران نیز محلی از اعراب ندارد. تازه‌ترین اتفاق در این عرصه نیز به داستان بلند و مصور «دعای دریا» اثر خالد حسینی باز می‌گردد.
حسینی نویسنده و روزنامه‌نگار افغانستانی ساکن اروپا که این روزها گزارش‌های جنجالی برای روزنامه گاردین با موضوع مهاجران آسیایی در اروپا و فرجام زندگی آنها می‌نویسد، با الهام از ماجرای زندگی بیجان ایلان، کودک مهاجر سوری که جسد وی در ساحل دریای مدیترانه پیدا و به دنبال آن ماجرای سفر ناموفق او و خانواده‌اش به اروپا برای نجات از داعش و تروریست‌ها دنیا را شوکه کرد، داستان بلندی را با عنوان «دعای دریا» می‌نویسد. داستانی که در قالب نامه‌های پدری به پسر خردسالش نوشته شده و پیش از این در روزنامه گاردین به صورت مصور چاپ و حتی به صورت پاورقی به فارسی نیز ترجمه نیز شده است
با این همه بعد از یکماه از انتشار این اثر در قالب کتاب، در ایران نیز رقابت انتشار ترجمه‌های متعدد از آن در ایران شروع شد. از سویی نشری با عنوان بهنام اعلام کرد که این کتاب را با ترجمه میلاد فشتمی منتشر کرده و تمامی عواید ناشی از فروش آن را در ایران به دفتر آژانس پناهندگان سازمان ملل متحد تقدیم کرده است.
در همین حین و بر اساس اطلاعات سامانه فیپای کتابخانه ملی ایران 10 تقاضا برای ثبت فیپای ترجمه این کتاب نیز توسط موسسات نشر ایجاز، ثالث، مروارید، روزگار، مجید، کتاب کوله‌پشتی، شمشاد، معیار علم و منوچهری نیز ثبت شد.
همه این اتفاقات در حالی رخ داده است که حق کپی ترجمه فارسی، ازبکی و اردوی این کتاب را ناشری ایرانی در اروپا با عنوان «نبشت» از انتشارات بولومبزبری خریداری کرده است و در حال فروش نسخه ترجمه شده کتاب به زبان فارسی، ازبکی و پشتو است .
این موسسه نشر توسط عزیز حکیمی اداره می‌شود، نویسنده و روزنامه‌نگار اهل هرات و ساکن جزایر مالت در جنوب ایتالیا. حکیمی خود را علاقه‌مند ادبیات فارسی و انگلیسی و برنامه‌نویسی وب معرفی کرده و می‌گوید که پیش از این یک رمان به زبان ایتالیایی ترجمه و منتشر شده و در حال حاضر روی رمان دوم و یک مجموعه داستان کوتاه کار می‌کند.
نکته جالب درباره این موسسه نشر شیوه جالب انتشار کتاب در آن است که هر نفر می‌تواند در هر کشوری با ثبت آدرس خود و پرداخت مبلغ کتاب به صورت یورو از طریق سامانه‌ای موسوم به پی‌پال کتاب را دریافت کند. درباره کتاب دعای دریا این رقم چیزی در حدود 21 یورو با احتساب هزینه پستی آن خواهد بود.
اما نشر نبشت در وب سایت خود آثار متعددی از ناشران و نویسندگان ایرانی و افغانستانی را عرضه کرده است که بسیاری از آنها بدون پرداخت هزینه‌ای قابل دانلود هستند. نکته جالب اینکه این کتاب‌های گاه آثاری را در بر می‌گیرند که در ایران نیز منتشر شده اند اما ناشر نسخه الکترونیکی رایگان آنها ناشری به نام نوگام در انگلستان است که روشی عجیب برای انتشار کتاب دارد.
نشر نوگام در وب‌سایت خود از این موسسه به عنوان یک مجموعه فرهنگی که توسط جوانان مهاجر ایرانی در لندن ایجاد شده یاد کرده است و عنوان کرده هر نویسنده و مترجمی می‌تواند اثر خود را برای انتشار به این موسسه ارائه کند و در صورت تامین حامی مالی برای آماده سازی کتاب این اثر پس از پرداخت حق‌التالیف به نویسنده و مترجم در وب‌سایت این موسسه به صورت رایگان عرضه می‌شود. در میان حامیان این نشر اسامی افرادی چون احمد پوری، روح‌انگیز شریفیان، محمد محمد علی، نسرین رحیمیه، ابراهیم گلستان و مسعود بهنود نیز به چشم می‌خورد.
این ناشر هرچند در وب‌سایت خود اعلام کرده است که تا اطلاع ثانوی از پذیرش و بررسی اثر معذور است اما در فهرست نویسندگانی که آثارشان توسط این موسسه منتشر شده است نام برخی از نویسندگان ایرانی که آثاری را در ایران منتشر کرده‌اند نیز به چشم می‌خورد.
هر چند که مخاطبان ایرانی خالد حسینی بعید است که تن به خرید ترجمه جدیدترین اثر او با قیمت 21 یورو بدهند اما این روزها بازار فروش آثار ایرانی منتشر شده در خارج از کشور در ایران بسیار رونق دارد. آثاری که عمده آنها توسط ناشرانی در اروپا منتشر می‌شوند و مخاطب ایرانی با تنها واریز وجه این آثار به یک کارت بانکی می‌توانند نسخه منتشر شده آنها در ایران را که نسخه‌ای با چاپ دیجیتالی است در هر آدرسی دریافت کنند.
با این روش بسیاری از آثار قدیمی که در ایران منتشر نشده و یا با ممیزی بخشی از آنها منتشر شده‌اند، به صورت دیجیتال منتشر و به آدرس پستی مخاطبی که بهای آن را به طرف حساب ناشر ایرانی خارج نشین پرداخته است، ارسال می‌شود.
اینکه آیا این مجموعه از اتفاقات را باید به معنی کم‌رنگ‌شدن تاثیر و قدرت بررسی پیش از چاپ کتاب در ایران دانست و روشی برای دور زدن آن، مساله‌ای که کمی صبر در ماه‌های آتی آن را به خوبی نشان خواهد داد اما اینکه رعایت نشدن حق کپی‌رایت برای انتشار کتاب و یا تدبیر برای جلوگیری از انتشار ترجمه‌های متعدد از یک اثر بتواند به بازار نشر در ایران سامانی دوباره بدهد بدون شک امری است اثبات شده که گوش شنوایی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای آن وجود ندارد.
منبع: مهر
