مسئول مرکز فرهنگی هنری پناهندگان استان تهران معتقد است که خوشنویسی قرآنی یکی از هنرهایی است که به عرفان ختم می‌شود و در افغانستان خوشنویسی از قرآن جدا نیست؛ افراد با قرآن اُخت می‌گیرند.
مسئول مرکز فرهنگی هنری پناهندگان استان تهران:
خوشنویسی در افغانستان از قرآن جدا نیست
به گزارش الأمه:
سازمان یونسکو در اوایل دی‌ماه جاری به برپایی نمایشگاهی از آثار خوشنویسی و نقاشی هنرمندان افغانستانی اقدام کرد. آثار آئینی و قرآنی بسیاری در این نمایشگاه به چشم می‌خورد که همین موضوع زمینه‌ساز تهیه این گزارش شد تا با هنرمندان افغانستانی و فعالیت آنان در این حوزه‌ها و همچنین مشکلات پیش رویشان بیشتر آشنا شویم.
نسرین فخری، مدیرگروه آموزش کمیسیون ملی یونسکو، که دبیری نمایشگاهی از آثار هنرمندان افغانستانی را برعهده داشت، درباره فعالیت این گروه از اتباع افغانستان در ایران بیان کرد: هنرمندان این کشور که ساکن ایران هستند به ارائه آثار خود در حوزه‌های خوشنویسی، تذهیب، نقاشی و نگارگری می‌پردازند که نمایشگاه «قلم‌های لاجورد» فرصتی برای ارائه این آثار بود.
وی افزود: برخی از این هنرمندان عضو انجمن خوشنویسان ایران هستند. همچنین تعداد دیگری از هنرمندان از طریق اداره‌کل امور اتباع و مهاجران خارجی به یونسکو معرفی شدند تا آثارشان را در این نمایشگاه ارائه کنیم. ۱۵۰ اثر از ۳۸ هنرمند در این نمایشگاه عرضه شده‌اند.
فخری از این موضوع که برخی از هنرمندان خوشنویسی و نقاشی را در ایران آموخته‌اند، ادامه داد: برخی دیگر از هنرمندان نیز فعالیت خود را در افغانستان شروع کردند و پس از مهاجرت به ایران، به تکمیل هنر خود اقدام کردند. ۶۰ درصد آثار این نمایشگاه را آثار دینی و قرآنی تشکیل می‌دهند که خوشنویسی اسماء الهی، آیات قرآن، تذهیب، نگارگری و نقاشی از این دست به شمار می‌رود.
محمدحسین احمدی، خوشنویس و فعال فرهنگی از افغانستان، که مسئولیت مرکز فرهنگی هنری پناهندگان استان تهران را برعهده دارد، از هنرمندان این کشور در ایران به شمار می‌آید. این مرکز با اداره‌کل امور اتباع و مهاجران خارجی ارتباط دارد. در مرکز فرهنگی هنری پناهندگان استان تهران هنرمندان مختلفی به فعالیت مشغول هستند. همچنین کمیته‌های مختلف ادبیات، هنرهای تجسمی، صنایع دستی، سینما، تئاتر و ... در این مرکز فعالیت می‌کنند.
احمدی که ۲۱ سال از عمرش را به فعالیت فرهنگی و هنری اشتغال دارد، از انجام این کار در قالب گروه‌های فرهنگی یاد کرد و گفت: هنر را به صورت جدی از ۲۰ سال پیش شروع کردم. به هنر خوشنویسی پرداختم و تا رسیدن به سطح ممتاز روی دو خط کار کردم، ولی پس از رسیدن به سطح ممتاز، به صورت تخصصی روی خط شکسته نستعلیق کار کردم و اکنون عضو انجمن خوشنویسان ایران هستم.
وی ادامه داد: امکان تردد مهاجران افغانستانی به وطنشان به راحتی ممکن نیست و این امکان تا سال گذشته فراهم نبود، چرا که کارت آمایش و پناهندگی داریم که اگر از ایران خارج می‌شدیم، این کارت باطل می‌شد. امسال وعده‌هایی درباره تردد داده شده است که مهاجران تحت شرایطی بتوانند به افغانستان بروند. هم‌اکنون گروه کوچکی برای فراهم کردن امکان تردد به افغانستان رفته‌اند که نتیجه آن هنوز مشخص نشده است.
احمدی با اظهار اشتیاق خود برای انجام فعالیت فرهنگی و هنری در افغانستان، افزود: بارها این موضوع را به مسئولان اداره اتباع خارجی اعلام کرده‌ایم که زمینه حضور ما در افغانستان را فراهم کنند تا بتوانیم دستاوردها و حاصل سال‌ها تلاش خود را در کشورمان به نمایش بگذاریم و از آنها در راستای نیاز افغانستان استفاده کنیم.
وی از هنرمندان بسیاری که در ایران مشغول به فعالیت هستند یاد کرد و درباره فعالیت خود گفت: بسیاری از آثارم دینی و قرآنی است. در واقع، خط هنری اسلامی است و نمی‌توان آن را از کار دینی جدا کرد. خط، هنری عرفانی، دینی و مذهبی است و دین نقش پررنگی در این هنر دارد. به ویژه اشعار عرفانی که در خوشنویسی به کار برده می‌شود جدا از مقوله دین نیست.
احمدی در بخش دیگری از سخنانش اظهار کرد: این هنر را با آموزش در کلاس‌ها یاد گرفتم. رشد در حوزه نقاشی و خوشنویسی بدون حضور در کلاس امکان‌پذیر نیست. این هنر را باید به صورت تخصصی دنبال کرد. از محضر استادان بسیاری در این حوزه استفاده کردم که از جمله آنان می‌توانم به خط شکسته نستعلیق در محضر استاد یدالله کابلی خوانساری، از چهره‌های ماندگار خوشنویسی ایران، اشاره کنم.
مسئول مرکز فرهنگی هنری پناهندگان استان تهران افزود: گروه‌های مهاجران در حوزه هنر تشکل‌هایی را تشکیل داده‌اند و براساس دغدغه‌ای که دارند، در حوزه فرهنگی فعالیت می‌کنند. در این راستا همکاری‌های بسیاری با سایر سازمان‌ها مانند انجمن خوشنویسان، کانون‌ها، مؤسسات و هر نهادی که در این حوزه فعال است داشته‌ایم.
این هنرمند در توضیح بیشتر درباره فعالیتش گفت: هنر موضوعی جداگانه است و باید آنچه را در خط به کتابت درمی‌آید، بدانیم که چه چیزی را منتقل می‌کنیم. در این حوزه به سراغ اشعاری که مضمون خوب داشته باشد می‌رویم تا نیاز فکری جامعه را برطرف کنیم. آیات قرآن نیز به صورت اتفاقی انتخاب نمی‌شود. بر این اساس، مناسبت‌ها به خطاط و خوشنویس کمک می‌کند که آیه‌ای مناسب را انتخاب کند. برای مثال در ماه مبارک رمضان، در آثار خوشنویسی از آیاتی استفاده می‌شود که مرتبط با این ماه هستند. در ایام هفته وحدت، خوشنویسان به سراغ آیاتی می‌روند که بر وحدت امت اسلامی تأکید دارد. بنابراین، مناسبت‌ها در انتخاب شعر، آیه، حدیث و متن تأثیرگذارند.
احمدی درباره انجام این گونه فعالیت‌ها در افغانستان نیز توضیح داد: ایران و افغانستان یک روح در دو بدن هستند و افغانستان نیز از هنر خوشنویسی بیگانه نیست و هر دو پیش از این، جزئی از خراسان بزرگ بودند. این هنر جزء هنرهای افغانستان نیز است. در گذشته خوشنویسان بسیاری در آن کشور مشغول به این فعالیت بودند. متأسفانه حوادث تلخی مانند جنگ و ناامنی و بروز مشکلات بر اثر جنگ داخلی سبب شد که هنر آن طور که باید در افغانستان رایج نشود. در عین حال خوشنویسان افغانستانی چراغ هنر را در این کشور روشن نگه داشته‌‌اند، هنرجویانی را پرورش می‌دهند، به ترویج این هنر می‌پردازند و آثاری را خلق می‌کنند.
وی در این باره که در آثار خوشنویسی افغانستان به قرآن کریم نیز توجه می‌شود، گفت: خوشنویسانی هستند که به صورت تخصصی در این حوزه فعالیت می‌کنند. برای مثال یکی از همکارانم قرآن را خوشنویسی کرده است. در افغانستان نیز خوشنویسی از قرآن جدا نیست. هنرجویان با قرآن اُخت می‌گیرند. منشأیی بالاتر از قرآن کریم برای خوشنویسی نداریم. خوشنویس باید به معنویت دست یابد و اگر این اتفاق نیفتد، اصلاً نمی‌تواند اثری را خلق کند که بر مخاطب تأثیر بگذارد.
احمدی تصریح کرد: خوشنویسی قرآنی یکی از هنرهایی است که به عرفان ختم می‌شود. در این باره پاکی و طهارت جسم مانند وضو گرفتن پیش از انجام کار نیز لازم است. هنرمند هنگامی می‌تواند با هنرش ارتباط برقرار کند و اثر خوبی را خلق کند که با معنویت و قرآن ارتباط برقرار کند و بتواند از آیات این کتاب آسمانی لذت ببرد.
وی همچنین درباره حمایت دولت افغانستان از خوشنویسی گفت: شعار این کشور حمایت از حوزه فرهنگ و هنر است، اما در وادی خوشنویسی حمایت جدی شامل حال این حوزه نیست و شرایط حمایتی که در ایران می‌بینیم، به دلایلی که پیش از این گفته شد، در افغانستان مشاهده نمی‌شود.
منبع: ایکنا
