در این نوع دیپلماسی، کاربران فعال تلاش میکنند تا با انتشار محتوای مثبت و ایجاد گفتوگوهای معنادار و هدفمند، درک از کشور خودشان را که دچار کلیشههای غلط شده از طریق قابلیتهای شبکههای اجتماعی تغییر دهند.
دستاندرکاران امر باید متوجه شوند که اعتماد و مشروعیت با ایجاد ظرفیت برای تعامل و اقدام ارتباط دارد! اما علیرغم اختصاص ردیف بودجههای بالا در سطح مدیریت کلان برای فعالسازی ظرفیتهای مردمی دیپلماسی عمومی در فضای مجازی متاسفانه در عمل محتوای اندک
قابل توجهی توسط شهروندان ایرانی تولید شده و محتوای مثبت موجود در فضای وب از طریق تجربه شخصی و خلاقیتهای فردی فعالان شبکههای اجتماعی دیگر کشورها به ایران ایجاد شده است.
برای مثال جالب است بدانیم که درصد خروجی عملکرد نهادهای مسئول دیپلماسی عمومی ایران در فضای مجازی با ردیف بودجههای بالا نسبت به فعالیتهای خودجوش فعالان شبکههای اجتماعی عراقی در بازنشر محتوای مثبت از ایران چیزی نزدیک به صفر است.
حجم زیادی از محصولات سینمایی و سریالهای ایرانی توسط کاربران عراقی به زبانهای عربی، کردی و انگلیسی ترجمه شده و در یوتیوب قرار داده شده است. به هیچ وجه اغراق نیست که بگوییم این محصولات فرهنگی در مجموع بازدید میلیاردی داشته است.
بسیاری از آثار موسیقی ایرانی در سبکهای مختلف نیز توسط کاربران ترجمه شده و با ساخت کلیپهای مرتبط با مضامین موسیقیها بازنشر شده است. برای مثال ترجمه یک موسیقی پنج دقیقهای از یک خواننده ایرانی، محسن یگانه میلیونها بار دیده شده و باعث تولید نظرات مثبت از سوی کاربران در مورد ایران شده است !
در حوزه معرفی جذابیتهای توریستی ایران کاربران عراقی سنگ تمام گذاشتهاند و مقصد گردشگری در شهرها و اماکن توریستی ای باقی نمانده که معرفی نکرده باشند. در حوزه مزیتهای اقتصادی گردشگری نیز این کاربران بسیاری از پاساژها، هتلها و اماکن خرید را به عنوان جاذبه گردشگری معرفی میکنند و باعث رونق کسب و کار در این محلها شدهاند.
با تحلیل محتوای نظرات کاربران عربزبان میتوان به سه نوع نگاه نسبت به ایران رسید:
اشتراکگذاری تصویر مثبت از مردم، تاریخ، فرهنگ و تمدن ایران که کاربران عراقی بیشترین سهم را در ترویج آن دارند.
واکنشهای مثبت کاربران خاکستری از دیگر کشورهای عربی که با دیدن جذابیتهای توریستی، سریالها، فیلمهای سینمایی، موسیقی و دستاوردهای ایران در حوزههای مختلف... تصویر متفاوتی را مشاهده کرده، تحتتاثیر قرار گرفته و حتی آرزوی سفر و آشنایی بیشتر با فرهنگ ایران را دارند.
واکنشهای منفی و توهینآمیز کاربران وابسته وهمسو با حکومت عربستان سعودی که با توهین و تهمت به تخریب وجهه ایران میپردازند.
در هفتههای اخیر با محوریت اتاق فکر رسانهای در عربستان سعودی و با درک بالای خطر نزدیکی روزافزون و همهجانبه تعاملات مردم دو کشور در حوزههای مختلف عقیدتی، سیاسی، فرهنگی و اقتصادی پمپاژ اخبار منفی و شایعات ضد دو ملت در فضای رسانههای دو کشور شدت گرفته است. معادله ساده است و پیچیدگی خاصی ندارد: عربستان سعودی پول میدهد، روزنامههای غربی و عربی اخبار و گزارشهای منفی برای تاثیرگذاری بر اذهان مردم دو کشور تولید میکنند و رسانههای مغرض و وابسته در داخل نیز اشک تمساح میریزند و آن را در فضای رسانههای جمعی و شبکههای اجتماعی دو کشور بازنشر میدهند.
محمد ولوی
دکترای مدیریت رسانه