عربستان سعودی طی سالهای گذشته با حضور بن سلمان در عرصه قدرت شاهد تحولاتی در داخل این کشور در عرصه های اجتماعی، اقتصادی و... بوده است.

عربستان سعودی، بن سلمان و اصلاحات

به گزارش الأمه:

هر چند که بسیاری از صاحب نظران این سلسله اقدامات بن سلمان را ظاهری و عوام فریبانه دانسته اند. اجازه شرکت دختران در زنگ ورزش مدارس، حضور زنان در ورزشگاه به بهانه جشن سالگرد تشکیل کشور سعودی، صدور فرمان پادشاه برای اعطای آزادی حق رانندگی زنان، انتخاب یک زن به عنوان سفیر عربستان در واشنگتن، دستور پادشاه به وزیر داخلی برای تدوین قانون مبارزه با آزار و اذیت زنان، انتخاب یک زن برای اولین بار به سمت معاون شهرداری برای استان الخبر و پخش موسیقی خواننده زن مشهور جهان عرب، و حتی آزادی واردات مشروب به عربستان و ... همگی بخشی از اخبار رسانه های سعودی در چند وقت اخیر درباره اصلاحات بن سلمان و تحولات سال های اخیر است.

 افزایش تعاملات جدی عربستان با مصر و تحولات چندسال گذشته دو کشور در عرصه های سیاسی نشان از اهداف مشترک آنان برای عبور از دین و تقیدات مذهبی در عرصه اجتماع می باشند. جریان دینی اهل سنت دو پایگاه فکری دیرینه ای در مصر و عربستان دارند که در موارد بسیاری با هم در مبانی فکری اشتراکاتی و در مواردی هم اختلاف  دارند؛ در حال حاضر حاکمان سیاسی مصر و عربستان سعودی درصددند تا  در ظاهر با آزادی های اجتماعی و سیاسی از یک سو محبوبیت خود را در بین مردم افزایش داده و از سوی دیگر در پنهان جریان دینی است دو کشور را مقابل مردم و اصلاحات ساختار های سیاسی اجتماعی قرار دهند و اینطور وانمود کنند اگر علمای دینی  در عربستان و در مصر می خواهند مردم به پیشرفت و آزادی های اجتماعی دست یابند باید در مبانی فکری خود تجدید نظر نمایند.

لذا برگزاری کنفرانس بین المللی گفتمان دینی در قاهره در روزهای گذشته با حضور مقامات دینی و وزیر اوقاف عربستان سعودی و همچنین شخصیت های سیاسی و الازهر مصر از این زاویه قابل تحلیل و تأمل می باشد. مواضع چهره های دینی منسوب به حکومن هم درباره تجدید گفتمان دینی یعنی همان تجدید نظر در بسیاری از اصول و مبانی دست و پا گیر در خور توجه است.

دکتر عبداللطیف بن عبدالعزیز آل شیخ وزیر اوقاف عربستان سعودی در اظهاراتی غیر منتظره در کنفرانس بین المللی الازهر بر تجدید اندیشه اسلامی در قاهره و اهمیت گفتمان دینی و تحکیم مفاهیم  اعتدال و صبر تأکید کرده و اولویت عربستان سعودی را تجدید گفتمان دینی و تثبیت اعتدال، مدارا با مردم و مقابله با افراط گرایی و احزاب منحرف و ترویج فرهنگ  گفت و گو و تعامل دانسته بود. تمرکز بر جوانان_ دختران و پسران _، شکوفا کردن استعدادها و آماده سازی آنان برای تاثیر گذاری در جامعه از دیگر اموری بود که بر آن تاکید داشت.

وی همچنین بر هماهنگی های بیشتر عربستان سعودی و مصر درباره اعتدال، ترویج فرهنگ و  شریعت اسلامی

 تجدید گفتمان دینی، مبارزه با افراط گرایی، مبارزه با تروریسم و ​​گسترش گفتگو، تساهل و تسامح در راستای اهداف شریعت اسلامی و مطابق با اصول اسلام و پرهیز از تعصبات عربی با هدایت های مسئولان عالی دو کشور تاکید نموده بود .

همانطور که می بینید علمای عربستان سعودی در مواضعی کاملا منفعلانه و در تضاد با اظهارات چند سال قبل خود و چرخش 360 درجه ای در مقابل اصلاحات و رویکرد بن سلمان در عرصه داخلی و اجتماعی کشورشان اقدامات کنونی حاکمان خود را نه تنها متضاد با مبانی دینی نمی دانند بلکه اصلاحات کنونی را مطابق با تجدید گفتمان در دین- یا بخوانید عقب نشینی از اصول مبانی خود-  تلقی می کنند.

دکتر عبدالرحمن السدیس امام جماعت مسجدالحرام و یکی از چهره ای شاخص دینی عربستان سعودی نیز در واکنش به اصلاحات ساختاری در عربستان تجدید گفتمان دینی برای پیشرفت کشور و اصلاحات اجتماعی از جمله آزادی های بیش از پیش زنان را امری ممکن و حتی ضروری دانستند و تاکید کردند که با حفظ میراث گذشتگان می توان با الزاماتی که در زمان کنونی و موقعیت جغرافیایی وجود دارد در مبانی دینی و حتی اصول رایج تجدید نظر کرد.

وی افزود: تجدید صحیح گفتمان دینی تجدید عملکرد بدون تعصب در اصول بوده و به معنای نقص در اندیشه و مبانی پیشین نیست بلکه به معنای نوسازی مورد نیاز با تفاوت زمان و توسعه وسایل و ابزارها است. این یک امری مشروع و یک مسئله اساسی برای جامعه است تا بتواند بر شکاف توسعه نیافته غلبه کند.

او در خطبه های نماز جمعه هفته گذشته مسجدالحرام با انتقاد از افراط و تفریط در گرایشات دینی، این دو را متناقض با اهداف بلند شریعت دانست و افزود: خداوند متعال در قرآن مسلمانان را امتی میانه رو دانسته است. دین اسلام دینی سازنده، رحمانی و اهل تسامح است و از هر گونه تخریب، خون ریزی و سخت گیری به دور می باشد.

او در ادامه در اظهاراتی تعجب آور و غیرواقعی سیره سلف و گذشتگان وهابیت را نیز همان تسامح و مهربانی به دور از خون ریزی و سخت گیری دانست.

وی اظهار امیدواری کرد : نوآوری در گفتمان دینی، با حفظ اصول و دستیابی به تغییر اساسی در جهت زدودن شرع از ناخالصی های جهل و مدرنیته، امکان مند است .

وی بر اهمیت تجدید گفتمان در بین جوانان برای مهار و محافظت آنان از غلبه احساسات بر خرد و اعتدال و واگذاری مسئولیت بین آنان تاکید کرد و یاد آور شد که زنان نیز می توانند با رویکرد گفتمان دینی به دور از خشونت و افراط گرایی به میهن، دین و جامعه خود خدمت کنند.

اظهارت شیخ سدیس و وزیر اوقاف عربستان به عنوان علمای دین و چهره های مذهبی عربستان سعودی درباره تجدید گفتمان دینی نشان از انفعال در برابر تصمیمات جدی حاکمان سیاسی خود برای حفظ محبوبیت خویش با اقدامات پوپولیستی و جوان پسند می باشد. مواضعی که بیشتر سیاسی و طرفدارانه است تا تجدید گفتمان دینی. از سوی دیگر مخالفان و دلسوزان این کشور با ترس از زندانی شدن و حتی قتل ترجیح داده اند تا به جای انتقاد از مواضع و رویکرد های غیرعالمانه برخی از چهره های دینی عربستان، سکوت پیشه کنند.

منبع: دبیرخانه کنگره جهانی مقابله با جریانهای افراطی و تکفیری