بخش پژوهش‌های فرهنگی رایزنی فرهنگی ایران در تونس در گزارشی به بررسی و تحلیل نقش فیسبوک در جامعه تونس پرداخته و همچنین برخی صفحات فعالان اجتماعی تونسیِ علاقه‌مند به ایران را معرفی کرده است.

گزارشی از علاقه شدید تونسی‌ها به فیسبوک/ اینستاگرام در حاشیه

به گزارش الأمه:

شبکه‌های ارتباط جمعی (فضای مجازی) یکی از کارآمدترین شبکه‌های ارتباطی جهان است. این شبکه‌ها در جامعه تونس به صورت گسترده مورد توجه قرار داشته و اهمیت فوق العاده‌ای در ارتباطات اجتماعی دارند. خدمات الکترونیکی ارائه شده توسط اینترنت به افراد و جوامع به آنها اجازه می‌دهد بین خود و دیگران با توجه به منافع مشترک ارتباط برقرار کنند و هر کس می‌تواند با توجه به علاقه خاصی مانند خواندن، کشور مبدا، سرگرمی‌ها، تخصص دانشگاهی و سایر موارد مشترک، گروه‌های مورد نظر خود را پیدا یا ایجاد کند.

«فیسبوک» پیوندی بین همه مردم از مکان‌ها، ادیان، سنین و نژادهای مختلف است که هر کسی می‌تواند از طریق این فضا به هر کسی در جهان دسترسی پیدا کند. سایت‌های شبکه‌های اجتماعی عمدتاً بر اساس اطلاعات و داده‌های شخصی افراد یا کاربران است. همچنین در جامعه تونس یک وسیله رایج است که برقراری ارتباط با دیگران را از طریق ویدئو، پیام، صدا، تصویر و پیام رسان در زمینه‌های زندگی عمومی و خصوصی به طور مستقیم در جهت آشنایی با یکدیگر و نیز تسهیل ارتباطات اجتماعی و دستیابی به دیگران فراهم می‌کند.

مهمترین عناصر تعامل در صفحات فیسبوک

صفحه‌های فیسبوک بخش مهمی از زندگی مردم تونس هستند. فضاهای خصوصی و عمومی به یک ابزار ضروری در خانه‌ها، دفاتر، مؤسسات، کافه‌ها و دیگران تبدیل شده است. تونسی‌ها اغلب وقت خود را در پی انتشار اخبار عمومی منتشر شده در صفحات فیسبوک در تمام سطوح و در همه زمینه‌ها (سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی) صرف می‌کنند. می‌توان گفت که تقریباً تمام اطلاعات مورد نیاز خود را (چه اطلاعات صحیح و چه شایعات نادرست) از این فضا به دست می‌آورند. اهمیت فیسبوک در تونس به عنوان منبع اطلاعات مردم، مهم‌تر از اخبار تلویزیون و رادیوی رسمی است و این مهم پس از انقلاب ۲۰۱۱ از اهمیت دو چندانی برخوردار شده است.، زیرا فیسبوک نقش اصلی در سرنگونی نظام دولتی سابق داشته و به بسیج جوانان و تشکیل حرکت‌های اعتراضی در همه مناطق از طریق انتشار فیلم‌های زنده تظاهرات و… به صورت سریع و آسان کمک کرده است

فیسبوک توانسته است بر افکار عمومی از جنبه‌های مختلف، به ویژه سیاسی با انتشار اطلاعات به شکل بسیار سیاستمدارانه و مطابق با ذائقه استفاده کنندگان، تأثیر بگذارد و آنان را تشویق به استفاده از این ایده‌ها بنماید. به خصوص اگر این اطلاعات از صفحات سیاسی یا سایت‌های رسانه‌ای و تبلیغاتی که به دلیل عدم سانسور روی آنها و بر اساس اصل آزادی شخصی، گرفته شده باشد.

آمار کاربران فیسبوک در تونس

بر اساس مطالعه شبکه‌های اجتماعی کاربران فیسبوک در تونس توسط Discovery Digital در سال ۲۰۱۷، تونس دارای ۷.۱۰۰.۰۰۰ کاربر فیسبوک است که ۶۷ درصد از جمعیت تونس را تشکیل می‌دهد.

این شبکه به وضوح جوانان را جذب می‌کند؛ به گونه‌ای که سن ۷۴ درصد از کاربران تونسی در فیسبوک بین ۱۳ تا ۳۴ ساله - ۵۷ درصد مرد و ۴۳ درصد زن - هستند.

مطالعات صورت گرفته در این زمینه نشان می‌دهد که منطقه تونس بزرگ که شامل چهار منطقه: اریانه، منوبه، بن عروس و تونس است با حدود ۳،۷۰۰،۰۰۰ کاربر یعنی حدود نیمی از کاربران در تونس دارای بیشترین استفاده کنندگان از این فضا هستند. در حالی که تعداد کاربران در شهر صفاقس (جنوب تونس) با ۷۷۰،۰۰۰ کاربر، در شهر سوسه ۴۹۰.۰۰۰ کاربر و در شهر نابل به ۳۷۰۰۰۰ کاربر می‌رسد.

تعداد کاربران فیسبوک در تونس در مقایسه با کاربران اینستاگرام تفاوت بسیار زیادی دارند به گونه‌ای که تعداد کاربران اینستاگرام به بیش از ۲ میلیون نفر (۱.۶۲۰.۰۰۰ کاربر) نمی‌رسد. که از این تعداد ۵۲ درصد را مردان و ۴۸ درصد را زنان تشکیل می‌دهند که سن آنان بین ۱۳ تا ۳۴ سال است.

مدل آمار در تونس

بر اساس تحقیقی که در سال ۲۰۱۹ در خصوص استفاده از فیسبوک در تونس توسط خبرگزاری مدیا نت ( MEDIANET )انجام شده است ، تعداد حساب‌های شخصی در فیسبوک ۸۱۲۴۰۰۰ حساب (معادل ۷۴ درصد جمعیت کشور) بود که در مقایسه با ژانویه ۲۰۱۸ از افزایش ۹.۳۳ درصدی (۵۵ درصد مردان و ۴۵ درصد زنان) برخوردار بوده است.

جدول زیر آمار کاربران تونسی در مناطق پنجگانه ذکر شده را نشان می‌دهد:

علاوه بر این، درصد افرادی که از طریق تلفن‌های همراه خود به فیسبوک متصل شده بودند ۹۴٪ بود که در مقایسه با ژانویه ۲۰۱۸، ۸.۲۳٪ افزایش یافته است.

سایت‌های برجسته‌ای که توسط تونسی‌ها در فیسبوک مورد بازدید قرار می‌گیرد:

بر اساس گزارشی که میدیا نت Medianat در سال ۲۰۱۶ و به مناسبت نشست مدیران فضاهای دیجیتالی آفریقایی در روز دوشنبه ۹ ژانویه ۲۰۱۷ منتشر کرد، تونس (با ۵۵ درصد) حائز رتبه دوم استفاده از فیسبوک در میان کشورهای آفریقایی استفاده کننده از این شبکه اجتماعی شد. بر اساس این گزارش، جزایر موریس با ۴۹ درصد، لیبی با ۴۶ درصد و الجزایر با ۴۲ درصد در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند.

بر اساس این مطالعه، مرورگر جهانی گوگل رتبه اول، یوتیوب، فیسبوک، سایت رادیوی موسیقی اف ام، سایت نسمه تی وی، گوگل تونسی، گوگل فرانسوی، سایت رادیو جوهره اف ام، یاهو، سایت ترجمه و سایت طیاره (مختص خرید و فروش اینترنتی) به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند.

در زمینه فرهنگی، صفحات اجتماعی فرهنگی در تونس مجالی برای ارتباط نخبگان تحصیل کرده در تونس و خارج از کشور به شمار می‌رود. از جمله آنان می‌توان به صفحات زیر در فیسبوک اشاره کرد:

صفحه وزارت امور فرهنگی با ۱۲۵۸۴۸ دنبال کننده:

صفحه شهرفرهنگی تونس با ۱۰۶۶۴ دنبال کننده:

صفحه تئاتر شهر در پایتخت تونس، واقع در خیابان حبیب بورقیبه با ۱۱۷۲۳ دنبال کننده:

صفحه تئاتر شهر در سوسه با ۳۹۱۴ دنبال کننده:

صفحه شهر علوم در تونس با ۴۸،۵۸۹ دنبال کننده:

صفحه مرکز فرهنگی ابن رشیق در پایتخت تونس با ۶۴۲۸ دنبال کننده:

صفحه بنیاد کاردیف در المنار با ۲۵۷۵۲ دنبال کننده:

صفحه جشنواره بین المللی کارتاژ (یکی از مشهورترین و معروف ترین جشنواره‌های بین المللی تونس) با ۱۰۶۱۱۷ دنبال کننده:

تأثیر فیسبوک بر فرد و جامعه

آقای ولید بن سعید، تحلیل‌گر در زمینه امنیت اطلاعات در مقاله‌ای که در تاریخ ۲ ژانویه ۲۰۱۹ در روزنامه الشروق التونسیه به چاپ رساند تاکید می‌کند که جرایم مختلف اینترنتی در فضای مجازی در تونس به منظور دستیابی به منافع مادی، اهداف سیاسی مشخص، باج خواهی‌های شخصی، افشای اسرار امنیتی مؤسسات مهم دولتی، ایجاد آسیب‌های روحی و روانی، سرقت اطلاعات حساب‌های بانکی اشخاص و مؤسسات مالی قربانی‌های بسیاری گرفته است. به گفته ولید بن سعید، جرایم اینترنتی شامل طیف وسیعی از انواع سرقت اطلاعات شخصی و اطلاعات عمومی، نفوذ در سیستم‌های الکترونیکی و تخریب آنها با انتشار ویروس‌های الکترونیکی، از بین بردن سرور اصلی مؤسسات تجاری، تصرف حساب‌های بانکی مربوط به نهادهای دولتی و دیگر نهادهای خصوصی و همچنین جرایمی که امنیت کشور را هدف قرار داده است از جمله نرم افزارهای جاسوسی و به کارگیری سازمان‌های تروریستی برای خرابکاری را شامل می‌شود.

بر این اساس می‌توان گفت مهمترین عرصه مجازی در تونس برای انتقال اطلاعات و نشر فعالیت‌ها در زمینه‌های مختلف ونیز ارتباطات شخصی و گروهی، فضای فیسبوک است که نقش بسزایی را در تعیین خط مشی‌های فکری, علمی, هنری, ادبی و … ایفا می‌کند.

صفحات فیسبوک مرتبط با رایزنی فرهنگی ج. ا. ایران در تونس:

صفحه بخش فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران در تونس با ۳۸۴۸ دنبال کننده:

https://www.facebook.com/section.culturelle.iran.tunis/

صفحه خانم دکتر منی بعزاوی با ۷۹۴۴ دنبال کننده (کارمند محلی رایزنی فرهنگی ج. ا. ایران در تونس و از شعرای جوان جهان عرب):

https://www.facebook.com/mona.baazaoui

صفحه آقای حاتم الحبیبی (حسین امیری) با ۴۰۰۰ دنبال کننده (کارمند محلی رایزنی فرهنگی ج. ا. ایران در تونس):

https://www.facebook.com/aboumahdihabibi.mas?epa=SEARCH_BOX

صفحه خانم دکتر منی بعزاوی با نام «عیون الثقافیه» با ۶۰۰۰ دنبال کننده (این صفحه برای انتشار فعالیت‌ها و اقدامات فرهنگی جمهوری اسلامی ایران راه اندازی شده است):

برخی از صفحات تونسی‌های علاقه‌مند به ایران:

صفحه آقای عماد صلاح الحمرونی با ۴۹۷۸ دنبال کننده:

https://www.facebook.com/imad.salah.733

صفحه آقای خالد الجوینی:

https://www.facebook.com/khaled.jaouani.94

منبع: مهر