گشودن رازهای دیگری از زیست جهان هنری یوسف ادریس و بررسی نسبت آثارش با شخصیت واقعی اش همه در پژوهشی صورت گرفته که شرق شناس روسی خانم والری کرپچنکو در کتابی با عنوان «یوسف ادریس» انجام داده است.

ترجمه یک پژوهش روسی درباره یوسف ادریس پس از گذشت چهار دهه

به گزارش الأمه:

این کتاب چندی پیش توسط کانون ملی ترجمه در قاهره به ترجمه رمان نویس معروف دکتر ایمان یحیی منتشر شد. کتاب شامل یازده فصل و یک مقدمه و نتیجه گیری است. این کتاب که در سال ۱۹۸۰ به زبان روسی چاپ شده برای اولین بار به عربی ترجمه می شود. این رساله در واقع تز دکتری خانم والری در کانون شرق شناسی در مسکو بود. اما با وجود دفاع از این رساله و قبولی آن والری همچنان دنبال موضوع بود و سرآخر آن را به شکل یک کتاب درآورد، کتابی که به قول مترجمِ آن بهترین نوشته ای است در باب عوالم ایمان ادریس، که بسیاری او را پدر داستان نویسی کوتاه عربی می دانند. این کتاب البته حاصل ساعات ها گفتگو و دیدار با خود یوسف ادریس بود که نویسنده با او انجام داده بود و درباره راز نبوغ و تاثیر پذیری او بحث می کرد.
خود ادریس نیز به اهمیت کار والری در یکی از گفتگوهای خود در دهه هشتاد اشاره کرده بود در حالی که کتاب کوپر شویک درباره خود او یعنی کتاب «ابداع قصه نویسی یوسف ادریس» را زیاد خوش نمی داشت. شگفت آنکه روزگار نه به ادریس اجازه داد کتاب والری را بخواند و نه به والری مجال داد تا ترجمه عربی کتاب اش را ببیند.
کتاب به عنوان جدی ترین نوشته ای است که پدیده نبوغ آمیز ادریس را بررسی می کند. اما ترجمه این کتاب به عربی بسیار عقب افتاد با این که هماره مرجع بسیاری از پژوهش های مختلف بود و بسیاری از مسائل و پرسش ها را بر می انگیخت: از جمله این تمایل ادریس به عنوان یک نویسنده عربی به اینکه زوایای پنهان زندگی شخصی اش را به نویسنده ای فرنگی بگوید اما این حدیث دل را برای هیچ محقق عربی باز نکند.
والری برای جمع آوری اطلاعت برای این کتاب از بسیاری از دیدارهای خود با ادریس در قاهره و موسکو روزگار دهه پنجاه و شصت سود برده و بدین طریق توانسته ابعاد نو و سطوح مختلف متن ادبی عربی را کشف کند و در این کار بر خاستگاه فکری واقع گرایی سوسیالیستی اتکا کند. البته علی رغم انتقادهای که به این شیوه خوانش وارد است به هر حال این طرز پژوهش اسلوبی بود که تا دهه ها بر نحوه مطالعات عربی سایه افکن بود. خوانش والری بسیار جامع است و عمیق، به گونه ای که او در میان آثار مختلف وی به کند و کاو برخاست و شخصیت و بافتار او را دنبال کرد و از مراحل تحول او در طول حیات بیانی زنده و سرشار عرضه کرد. والری در یک نمایش زنجیره ای از آثار ادریس شخصیت های داستان های وی را پیگیری می کند و تحولات موجود در خود شخصیت ها را برای بررسی تحولات اندیشگی و سیاسی و هنری خود نویسنده بررسی می کند.
بهرحال کتاب بازگو کننده دیدگاه مکتب روسی به یوسف ادریس است مکتبی که به عنوان رویی دیگر از مکاتب غربی به حساب می آید و چهره ای دیگر از ادریس در تفاوت با چهره ای که از او توسط غرب کشیده شد نشان می دهد.
نویسنده در جایی دیگری از کتاب، زیبایی شناسی ادریس را تاکید می کند و اشارتی که او به عوالم روستاهای مصر و ساکنان محله های سنتی و نمایندگان طبقه متوسط ترسیم می کند را از نظر می گذراند. والری هنر و نبوغ ادریس را ادامه ای از نبوغ معاصر ادبیات مصری می داند و در تلاش جایگاه او را در آن بیابد زیرا معتقد بود که بدون این چارچوب تاریخی نمی توان به ارزش هنری ادریس واقف شد.
همچنین در فصلی دیگر نویسنده پس از بررسی مسیر زندگی وی از دوران کودکی و رابطه اش با خانواده و جامعه و محیط پیرامون اش به روابط او با دیگران و دوستی و عشق او و دوره دانشجویی اش توجه می کند تا تاثیرات این همه را بر حیات هنری او کشف کند.
این کتاب تنها به بررسی آثار داستان نویس و رمان نویسی ادریس بسنده نمی کند و نمایش نامه های او را نیز مانند « الفرافیر» و «المهزله الارضیه» و «الجنس الثالث»مورد مطالعه قرار می دهد.

منبع: شرق الاوسط