مراسم "قرقيعان" از سنتهاى قديمى اجتماعى است كه همه ساله در نيمه ماه مبارک رمضان و بر اساس غالب اسناد تاريخى ريشه در مناسبت خجسته سالروز ميلاد امام حسن مجتبى(ع) فرزند بزرگوار رسول اكرم(ص)، در همه كشورهاى عربى حوزه خليج فارس و نيز كشور عراق برگزار ميشود.
قرقیعان، ماجینا یاماجینا و میلاد امام حسن مجتبى(ع)
به گزارش الأمه:
مراسم "قرقيعان" از سنتهاى قديمى اجتماعى است كه همه ساله در نيمه ماه مبارک رمضان و بر اساس غالب اسناد تاريخى ريشه در مناسبت خجسته سالروز ميلاد امام حسن مجتبى(ع) فرزند بزرگوار رسول اكرم(ص)، در همه كشورهاى عربى حوزه خليج فارس و نيز كشور عراق برگزار ميشود.
اين واژه در هریک از شش كشور حوزه خليج فارس نام متفاوتى دارد. به جز كويت كه همان "القرقيعان" ناميده ميشود، اين مراسم در كشورهاى بحرين و عمان با نامهاى "كركاعون" و "قرنقشوه" مشهور است و در امارات متحده عربى از آن با نام "حق الليله" ياد میكنند. در كشورهاى قطر، عربستان سعودى و عراق هم اين مراسم به ترتيب به نام های "قرنقعوه"، "قرقيشون" و "ماجينا" شهرت دارد.
واژه "قرقيعان" از دو كلمه "قر" و "عين" به معناى نور چشم تشكيل شده است كه همان كلمه قره عين الرسول است که از قديم و همزمان با ميلاد باسعادت سبط رسول اکرم و دومين اختر تابناک آسمان امامت و ولايت به يادگار مانده است و مراسم آن در شب هاى چهاردهم، پانزدهم و شانزدهم ماه مبارک رمضان پس از اذان مغرب و به محض طلوع ماه كامل، آغاز می شود.
گفته مى شود در روزگاران قديم خانوادههاى ساكن در حوزه خليج فارس و عراق اين مراسم را بسيار ساده برگزار مى كردند بطورى كه مادران هر خانواده در آستانه نيمه ماه مبارك رمضان با فراهم كردن آجيل و شيرينى و دوختن لباسهاى سنتى براى كودكان خود، آنان را روانه كوچهها و محلات مى كردند و كودكان به صورت گروهى و با در دست داشتن فانوسهاى مخصوص و كوچك و خواندن سرودهاى مذهبى و محلى در كوچههاى هر محله به راه افتاده و با كوبيدن درِ منازل از صاحب خانهها، شيرينى و هدايا مطالبه مى كردند.
معمولا دو نفر با كوبيدن به طبل و دف، كودكان را همراهى و دو نفر ديگر نيز كيسهاى را كه ويژه همين مراسم دوخته شده بود حمل كرده و هدايا را داخل اين كيسه قرار مىدادند.
اين مراسم كه به طور خودجوش و مردمى و با حضور گسترده شيعيان و اهل سنت برگزار مى شود، به طور وسيعى در تمامى محلات و مناطق اين كشورها قابل مشاهده است تا جايى كه برخى از محلهها چندين روز مانده به نيمه ماه مبارک رمضان با دادن آگهى به روزنامهها، براى شركت در اين مراسم اعلام آمادگى مى كنند.
اين مراسم در سراسر عراق توسط شيعيان و اهل سنت اين كشور با نام "ماجينا يا ماجينا" برگزار مى شود و كودكان عراقى با همين ريتم سرودهاى سنتى مخصوص اين مناسبت را دسته جمعى مى خوانند كه در سالهاى اخير به علت حوادث و تحولات و نيز حضور اشغالگران آمريكايى، اين سرودهاى رنگ سياسى و طنز گونه اى به خود گرفته است.
از سويى ديگر اين مراسم سنتى در سالهاى اخير در كويت به كلى تغيير كرده و رنگ تجملگرايى فراوانى به خود گرفته بطوريكه هزينه برگزارى اين مراسم در برخى از خانوادههاى كويتى بسيار زياد و دهها هزار دلار برآورد مى شود.
اغراق و چشم و هم چشمى در اين زمينه به حدى است كه برخى از خانوادههاى كويتى با دعوت از دوستان و آشنايان خود، مراسم قرقيعان را در تالارهاى بزرگ و مجلل هتلها و با دعوت خوانندگان مشهور، برگزار مى كنند.
نكته قابل توجه ديگر قرار دادن اسكناسهاى ۲۰ دينارى(۶۰ دلار) و يا سكههاى طلا در كيسهها و يا جعبههاى حاوى آجيل و شيرينى است.
يكى از روزنامههاى كويتى(الأنباء) ريخت و پاش برخى خانوادههاى كويتى جهت برگزارى مراسم قرقيعان را بيش از ۵۰ هزار دينار(۱۵۰ هزار دلار) تخمين زده و مىافزايد: برخى ديگر فراتر رفته و قرقيعان را بسيار مجلل و سلطنتى برگزار مى كنند. اين دست از خانوادههاى ثروتمند كويتى علاوه بر رزرو تالارهاى مجلل در هتلهاى پنج ستاره و دعوت از هنرمندان سرشناس، با ارسال كارتهاى مزين به آب طلا و بسيار لوكس، ميهمانان خود را به پذيرايى شام هم دعوت مى كنند و در اين ميان به مقدار شيرينى و آجيل درون جعبه، اسكناس درشت هم مىافزايند و نماى جعبه را به تصاوير فرزندان خود مزين مى كنند كه چنين تداركى مؤيد رقم مزبور است. اعطاى هداياى مارک دارِ گران قيمت به ميهمانان از ديگر تداركات مجلل اين دست از خانوادههاى كويتى است. در واقع هر خانوادهاى به نحوى مى خواهد به ميهمانان خود بقبولاند كه تدارک وى براى قرقيعان برتر و مجلل تر بوده است.
گفتنى است شيعيان كويتى پايبندى به مراسم قريقعان خود را، احترام به اهل بيت عصمت و طهارت(ع) و گرامىداشت ميلاد فرخنده امام حسن مجتبى(ع) مى دانند و به همين مناسبت در سه شب نيمه ماه رمضان بسيارى از مساجد، حسينيهها و تكاياى خانگى شاهد برگزارى جشنهاى باشكوه و مولودى خوانى است و علاوه بر توزيع شيرينى و آجيل در منازل به كودكان، در اماكن ياد شده نيز هداياى ارزندهاى مانند سفر به عتبات عاليات و مشهد مقدس به شركت كنندگان در اين مراسم اختصاص و طى قرعه به حاضران اهدا مى گردد.
يادآورى مى شود اهل تسنن كويت قرقيعان را يک آیین سنتى اجتماعى مى دانند كه از آبا و اجداد آنها به ارث رسيده است و در اين مراسم اشارهاى به ميلاد امام حسن(ع) ندارند.
از سوي ديگر روحانيون و مبلغان سلفى هم بطور كلى با برگزارى اين مراسم مخالفند و از آن بعنوان بدعت و مغاير با سنت رسول الله ياد میكنند و به همين دليل سلفيون همه ساله و در آستانه نيمه ماه مبارک رمضان با انتشار بيانيه و مقالاتى در روزنامهها علاوه بر ابراز انزجار از مراسم مزبور، مردم را به عدم برگزارى آن توصيه مى كنند.
(ماجينا ياماجينا به اين معنى است كه نيامديم و نيامديم ولى اكنون براى تولد فرزند پيامبر آمدیم.)
عباس خامه یار
