عراقی ها در پیچ و خم گردشگری سلامت در ایران به وضعیت دلال ها و واسطه های حاضر بین دو کشور در این ارتباط اختصاص یافت. در بخش سوم تلاش بر این است تا نقش شرکت های ذیربط در ارتباط با گردشگری سلامت بررسی شود.

بیماران در مواجه با شرکتهای ناکارآمد و بلاتکلیف

اتباع عراق در پیچ و خم گردشگری سلامت در ایران

به گزارش الأمه به نق از ایرنا:

موضوع درمان بیماران خارجی در ایران علاوه بر امور مربوط به بیمارستانی و مراکز پزشکی قبل و بعد از عمل جراحی دارای مراحل مختلف و متنوع دیگری چون 'هتلینگ' برای بیمار و همراه وی، مترجم شبانه روزی برای رسیدگی به نیازها بیمار و همراه وی، هماهنگی برای سفر به مناطق دیدنی و جذاب و مورد درخواست گردشگر، هماهنگی هتل در شهرهای مزبور، تبدیل ارز همراه بیمار به پول رایج کشور و نظایر آن دارد، از اینرو شرکت هایی تخصصی در ارتباط با ساماندهی گردشگران سلامت ایجاد شده، تا صفر تا صد این کارهای آنان را پیگیری کند.
به عبارت دیگر بر اساس الگوهای رایج در سطح جهانی و بین المللی یک عبارت رایج در این زمینه وجود دارد و آن این که شرکت های مزبور باید از 'فرودگاه تا فرودگاه' در خدمت گردشگران سلامت باشند و چون آنان با دو هدف گردشگری و بازیابی سلامت خود به کشور مقصد سفر کرده اند، از اینرو ارایه خدمات بهینه و مطلوب به آنان برای جلب رضایت و رضایتمندی این بخش از گردشگران از حساسیت ها و ویژگی های خاصی برخوردار است و برخی مواقع در صورت وخامت حال بیماران این خدمات باید به صورت فوریتی از فرودگاه و هنگام ورود به کشور آغاز شود.
بر خلاف یک بیمار داخلی که در هر زمان که نیاز باشد، می تواند برای دریافت خدمات پزشکی قبل و بعد از عمل جراحی مراجعه کند ، باید در نظر داشت که یک گردشگری سلامت از نظر زمانی و مدت اقامت در یک کشور خارجی با مشکلات و محدودیت هایی نظیر محل اقامت و هزینه های جانبی خود و همراه مواجه است و روی همین اصل باید این امکان فراهم باشد که بتواند در اولین فرصت خدمت درمانی خود را دریافت و در کوتاه ترین مدت ممکن درمان شود تا بتواند به عنوان یک گردشگر به دیگر مناطق مورد علاقه نیز در کشور مقصد سفر و قبل از پایان مدت اقامت خود، کشور را ترک کند.
درست با چنین نگاهی شرکت های مختلفی برای ساماندهی به امور گردشگران سلامت در ایران ایجاد شده تا همه امور مورد نیاز آنان را با بخش های درمانی و گردشگری هماهنگ کرده و یک سفر به یاد ماندنی را در ذهن گردشگران سلامت تداعی کنند.
البته در این ارتباط باید بین خارجی های مقیم ایران که در سفارتخانه ها و دفاتر شرکت های مختلف و یا سازمان های بین المللی فعالیت دارند ، تفکیک قابل شد، چرا که آنان نیز به عنوان بیمار خارجی برخی مواقع علاقه مند به دریافت خدمات پزشکی در کشور هستند، ولی ارایه خدمات پزشکی به آنان با توجه به اقامت در ایران با گردشگران سلامت که جنبه فوریتی دارد، متفاوت است.
در حال حاضر آمار دقیقی در ارتباط با شرکت های موجود برای ساماندهی امور گردشگری سلامت در ایران وجود ندارد، ولی مطابق آمارهای موجود می توان مهم ترین آنها را تا 44 شرکت ذکر کرد.
'حسن دانایی فر' دبیر ستاد توسعه روابط اقتصادی ایران و عراق در این ارتباط به خبرنگار ایرنا گفت: 17 درصد از 2 و نیم میلیون عراقی که به ایران مسافرت می کنند، با هدف درمان است و در این ارتباط 6 تا 7 شرکت بین دو طرف تاسیس شده تا امور مربوط به بیماران عراقی را ساماندهی کند، ولی در این بین هستند برخی عراقی ها که تمایل دارند تا خودشان به صورت مستقل به ایران سفر و بیماری خود را درمان کنند. 
'محمدعلی سندانی' جانشین مدیر مرکز بخش گردشگری سلامت 'کلینیک بصیر' هم در مصاحبه با خبرنگار ایرنا در همین ارتباط به وجود 44 شرکت برای ساماندهی موضوع گردشگری سلامت در ایران اشاره کرد و گفت: با وجود تعداد زیاد شرکت ثبت شده در ایران و برخی تشکل های صنفی به منظور ساماندهی آنها به دلیل نبود نظارت کافی بر فعالیت های حرفه ای شرکت ها، هنگام مراجعه به آنها به جای ارایه خدمات بهینه به مراکز درمانی به دنبال سهیم کردن خود در موضوع گردشگری سلامت و دریافت سهم هستند تا بخواهند فعالیتی را در این زمینه برای درمان بیماران خارجی در ایران پیش ببرند که در این خصوص وجود برخی افراد با نفوذ کار را در این شرکت ها سخت تر کرده است.
وی با تاکید بر ضرورت ساماندهی موضوع بیماران خارجی و درمان آنان در ایران از سوی دولت در هماهنگی با سایر دولت ها با اتکا به بخش خصوصی افزود: اکنون برخی گام ها در این ارتباط برداشته شده، ولی با توجه به وجود رگه هایی از حضور برخی افراد دولتی و با نفوذ در آنها نمی توانند آنچنان که بایسته است، در این ارتباط اقدام کنند.
ولی با وجود این همه اقدامات برای ثبت شرکت های مرتبط با گردشگری سلامت و توافق بین طرف های مرتبط بین ایران و عراق مانند هلال احمر جمهوری اسلامی ایران اکنون این سوال مطرح می شود که چه عاملی موجب شده تا همچنان بیماران خارجی به خصوص عراقی تمایلی برای استفاده از مسیر شرکت های مزبور نداشته و با وجود برخی کلاهبرداری ها نظیر دریافت کرایه یکصد دلاری برای انتقال از فرودگاه امام (ره) تا مرکز شهر و دریافت حق دلالی از سوی برخی واسطه ها همچنان به صورت انفرادی و یا با استفاده از بستگان خود اقدام به مراجعه مستقیم به مراکز درمانی در ایران می کنند و این اقدام را بر شرکت های گردشگری سلامت ترجیح می دهند.
در این ارتباط می توان در یک نگاه کلی به چند عامل اساسی اشاره کرد که مهم ترین آنها عبارتند از عدم آشنایی بیماران عراقی با این شرکت ها و خدمات ارایه شده از سوی آنان، علاقه شخصی برای سفر انفرادی به ایران به دور از برخی محدودیت ها که شرکت ها ممکن است برای بیماران ایجاد کنند ، وجود زمینه هایی برای جذب بیماران خارجی در برخی مراکز درمانی در ایران ، همسان نبودن شرکت های گردشگری سلامت در ایران با استانداردهای بین المللی شرکت های مشابه و آخرین مورد نیز تفاوت هزینه های دریافتی شرکت ها از بیماران با سفرهای شخصی .
'انور الهادی' یکی از اتباع عراقی مقیم 'نجف اشرف' که به خاطر بیماری مادرش درگیر درمان انفرادی وی در ایران است، در پاسخ به سوالی ایرنا مبنی بر وجود شرکت های گردشگری سلامت بین ایران و عراق و علت عدم استقبال بیماران عراقی از آنها گفت: شنیده ام که چنین شرکت هایی وجود دارد، ولی از آمار و فعالیت های آنها اطلاع دقیقی ندارم. 
وی درباره علت استقبال نکردن بیماران عراقی از این شرکت ها نیز تاکید کرد: یکی از علت های اصلی که عراقی ها از شرکت های مزبور استقبال نمی کنند، بی اعتمادی به آنهاست و بیماران بشدت از کلاهبرداری های انجام شده در مسیر درمان خود نگرانند و برای هر کاری احتیاط می کنند.
الهادی خاطر نشان کرد که از 15 سال قبل اتباع عراق به راحتی می توانند به ایران تردد کنند و ضمن گشت و گذار در شهرهای مختلف و خرید اجناس اعم از مواد غذایی، بهداشتی و دیگر نیازهای زندگی، بیماری خود را هم درمان کنند و در چنین فضایی نیازی به شرکت های مزبور احساس نمی شود. 
الهادی با اشاره به وجود برخی بخش ها برای درمان بیماران خارجی در مراکز درمانی ایران، ادامه داد: وقتی یک شهروند عراق احساس می کند که با کمی احتیاط و مشکل خود می تواند راسا نسبت به سفر به ایران و هماهنگی های لازم برای درمان اقدام کند، دیگر چه نیازی به شرکت های ایجاد شده بین دو کشور دارد و به راحتی با کمی دقت می تواند از طریق هتل های محل اقامت در ایران مراکز درمانی را شناسایی کرده و با و یا بدون مترجم راسا به آنها مراجعه کند و در این بین هستند عراقی هایی که با تجار ایرانی هم همکاری داشته و به همین خاطر تجار آنان را برای درمان به مراکز معتبر راهنمایی می کند و به خاطر روابط اقتصادی متقابل در صورت نیاز خدمات و راهنمایی های لازم را هم ارایه می کنند.
این شهروند عراق که به خاطر داشتن کسب و کار در نجف اشرف از شمار زیادی از مردم و مسایل و مشکلات درمانی آنان در ایران اطلاع دارد، گفت: در همین حال برخی از اتباع عراق با هدف درمانی به ایران سفر نمی کنند، ولی وقتی وارد این کشور می شوند، با مشاهده پیشرفت ها، علاقه مند به درمان بیماری خود می شوند و در برخی مواقع از طریق پذیرش هتل هایی که در آن اقامت دارند، شماره پزشکان و یک مترجم را دریافت کرده و خود راسا اقدام به هماهنگی و مراجعه به مرکز درمانی می کنند.
الهادی با اشاره به برخی کلاهبرداری ها از عراقی ها در زمان درمان در ایران از سوی افراد سودجو به بهانه های مختلف افزود: برخی راننده ها در ایران به خاطر دریافت کمیسیون از مراکز درمانی، عراقی های بیمار را به مراکز نه چندان تخصصی می رسانند، بدون این که بررسی های لازم در ارتباط با میزان فعالیت حرفه ای آن مرکز برای مداوای بیماران عراقی صورت گرفته باشد که این افراد در ادامه با مشکلاتی مواجه می شوند.
وی با اشاره به سفر اتباع عراق برای درمان به جمهوری اسلامی ایران، سوریه ، لبنان، اردن و هندوستان گفت: بیشترین رقم در ارتباط با درمان شهروندان عراق در خارج از کشور به ایران اختصاص دارد .
الهادی ادامه داد: در ایران هم مراکز درمانی به خاطر نبود هماهنگی های لازم در عراق از قبول آزمایشات و دیگر مدارک پزشکی تهیه شده در آن کشور خودداری کرده و هر اقدامی را برای درمان، منوط به انجام دوباره آزمایش ها و تصویربرداری و نظایر آن در ایران می کنند که این موضوع نیز مشکلاتی برای بیماران عراقی و هزینه های درمان آنها ایجاد می کند که نیازمند هماهنگی های لازم بین دو کشور است. 
به گفته وی، در صورت وجود مراکز مورد قبول طرف ایرانی در عراق بیماران می توانند با مراجعه به این مراکز نسبت به اقدامات اولیه برای درمان را انجام دهند و همراه با مدارک مورد قبول برای ادامه درمان به مراکز مربوطه و تخصصی در ایران مراجعه کنند تا هم از نظر زمان و هزینه و هم اقدامات بعدی، مشکلات کمتری داشته باشند.
دکتر 'سید محمد اکرمی' رئیس مجتمع دارویی درمانی هلال هم در این زمینه گفت: برای ساماندهی و ارایه خدمات بهتر به بیماران خارجی از کشورهای مختلف هر بیمارستانی که بخواهد در این راستا اقدام کند، باید دارای 'دپارتمان بیمار بین المللی' (ای پی دی) باشد تا امور مربوط به این گروه از بیماران را پیش ببرد و این دفاتر امور مختلف بیماران را از مرحله جذب، درمان و بازگشت و یا به عبارتی از فرودگاه تا فرودگاه پیش می برند.
به گفته وی ، 90 درصد از گردشگری سلامت در ایران از شفافیت و همراه با برنامه های مشخص نیست که در صورت ساماندهی این بخش از گردشگری می توان افق های روشن تری در پیش رو شاهد بود.
رئیس مجتمع دارویی درمانی هلال خاطر نشان کرد: این مجتمع دارویی با برخی برنامه های مدون برای درمان بیماران و ارایه خدمات از صفر تا صد در سال 1394 و 1395 شمسی 300 و سال 1396 شمسی 475 بیمار خارجی را از کشورهای عراق ، افغانستان ، جمهوری آذربایجان ، استرالیا و ایرانیان مقیم خارج جذب کرد و بر اساس برنامه ریزی های جدید این رقم باید در سال جاری به سه برابر افزایش یابد.
اکرمی در عین حال با رد برخی دیدگاه ها مبنی بر ضرورت توجه به درمان بیماران خودی در داخل کشور به جای بیماران خارجی، گسترش فعالیت ها در زمینه گردشگری سلامت را برای مراکز درمانی و متخصصان ایرانی مهم خواند و گفت: با این اقدامات ما به ارتقاء سطح کمی و کیفی خدمات پزشکی خود کمک می کنیم و پزشکان و پرستاران ما می توانند با فراگیری زبان هایی نظیر عربی در ارایه خدمات بهینه به این بیماران موثر باشند.
مجتمع دارویی درمانی هلال ایران وابسته به جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی یکی از چند تشکل موجود در کشور در ارتباط با گردشگری سلامت است که با راه اندازی پایگاه اینترنتی از سال 2011 اقدام به جذب گردشگران سلامت به خصوص از اتباع کشورهای عراق ، سوریه ، کویت ، عمان ، افغانستان و جمهوری آذربایجان به منظور انجام انواع اقدامات درمانی و پزشکی کرده است. 
این مرکز با دریافت مدارک پزشکی از بیماران علاقه مند به درمان در ایران نسبت به هماهنگی جهت یافتن مرکز درمانی مناسب و شرح درمان و تهیه گزارش های پزشکی برای بیماران تا مرحله ترخیص اقدام می کند.
البته در همین پیرامون اوایل دی ماه 1396 یادداشت تفاهمی بین مسوولان مجتمع دارویی درمانی هلال و مقامات بهداشتی عراق امضا شد تا بر اساس آن نسبت به درمان بیماران عراقی در بیمارستان های ایران بر اساس استانداردها جهانی اقدام شود. 
بر اساس این یادداشت تفاهم بیماران عراقی اعزام شده از سوی طرف عراقی، تحت معالجه قرار می‌گیرند که مراحل آن شامل؛ انجام معاینات پزشکی، اقدامات آزمایشگاهی، درمان های داروئی و جراحی، توانبخشی حسب نیاز بیمار و بر اساس استانداردهای جهانی و روش های جدید تا زمان بازگشت بیمار به عراق است. 
طرف عراقی نیز در این یادداشت تفاهم متعهد شده تا هماهنگی های لازم را برای اعزام بیماران پس از اعلام شرح حال پزشکی آنها و رعایت قوانین و شئونات جمهوری اسلامی و همچنین قوانین بهداشتی و درمانی حاکم بر مراکز درمانی توسط بیماران و تیم همراه ارجاع شده و تامین منابع مالی مربوطه انجام دهد.
دکتر 'سعید هاشم زاده' رییس اداره گردشگری سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در ارتباط با ایجاد دپارتمان بیمار بین المللی در بیمارستان های کشور در مصاحبه با خبرنگار ایرنا گفت: در حال حاضر 166 بیمارستان در سراسر کشور دارای دپارتمان بیمار بین المللی هستند، ولی با توجه به این که استانداردهای آن را رعایت نکرده اند، ممکن است 30 تا 40 بیمارستان از این گردونه خارج شوند.
وی افزود: بیمارستان هایی که می توانند بیمار خارجی پذیرش کنند، باید برخی استانداردها نظیر سایت مناسب و به روز، ارتباط کلامی با بیمار، تعریف فرآیند خاص برای بیماران خارجی از مرحله پذیرش ، بستری تا ترخیص و مستندسازی مدارک پزشکی آنان داشته باشند که برخی از آنها شرایط خود را برای داشتن دپارتمان بیمار بین المللی (I.P.D) از دست داده اند.
هاشم زاده با بیان این که فقدان دانش کافی در حوزه های مختلف مرتبط با بیماران خارجی هم از سوی شرکت های دخیل در این موضوع و هم بیمارستان ها وجود دارد، اضافه کرد: ما نگاه آکادمیک به این موضوع نداریم و هر چه کشورهای رقیب و همسایه ما در این ارتباط حرفه ای عمل می کنند، ما همچنان به دنبال مدل های خاص خود هستیم و به همین خاطر مجبور می شویم تا از بازار بین المللی گردشگری سلامت عقب بمانیم.
وی با اشاره به راه اندازی شورای گردشگری سلامت در کشور در چند ماه گذشته، خاطر نشان کرد: اقدامات خوبی در این شورا شروع شده و اعضای آن به همگرایی فکری رسیده اند، ولی باید به اقدامات خود سرعت دهیم تا عقب نمانیم .
این مقام وزارت بهداشت در همین حال به حل امور مالی فوری بیماران خارجی در ایران اشاره کرد و گفت: در حالی که بیمه ها به مراکز درمانی پرداخت های به موقع به خاطر خدمات ارایه شده به بیماران داخلی را ندارند، بیماران خارجی برای مراکز درمانی به خاطر پرداخت های نقدی جذابیت دارند و با این وجود مراکز درمانی نسبت به بیماران داخلی بی تفاوت نیستند.
اکرمی هم در همین ارتباط خاطر نشان کرد که برخی مراکز درمانی به دنبال سود لحظه ای از قبل درمان بیماران خارجی هستند، در حالی که باید دوراندیش باشیم و برای بلند مدت برنامه داشته و عمل کنیم و نباید اینگونه باشد که به خاطر رقابت با دیگر مراکز درمانی و با دریافت هزینه پایین تر خدمات نامطلوب پزشکی به یک بیمار خارجی ارایه کنیم، بلکه باید همسطح با مدل های بین المللی نسبت به این بیماران عمل کرده تا آنان مبلغ ما باشند و بتوانیم برای بلند مدت برنامه ریزی داشته باشیم.
'علی بهاری' مدیر 'کلینیک نور' هم در این ارتباط با تاکید بر این که باید به بیماران از زاویه دلالی نگریسته نشود، پیشنهاد کرد تا به منظور ارایه خدمات بهتر به بیماران خارجی مراجعه کننده به مراکز درمانی در ایران برخی ارگان های ذیربط مانند وزارت بهداشت و یا فرهنگ و ارشاد اسلامی پیشقدم شده و با تهیه مجموعه ای از خدمات لازم به این گردشگران از بروز برخی مشکلات برای آنان هنگام سفر، دریافت خدمات پزشکی ، محل اقامت ، مترجم ، سفر زیارتی و تاریخی آنان به مناطق مختلف ایران تا مراحل پایانی و خروج جلوگیری کنند. 
وی با اشاره به این که بیشتر مراجعه کنندگان عراقی برای درمان بیماری در ایران از کردهای عراقی هستند، گفت: تاکنون برای اینگونه همکاری ها موافقت نامه هایی بین مقام های دو کشور امضا شده، ولی به صورت گسترده اجرایی نمی شود و حتی وزیر بهداشت عراق هنگام سفر به تهران نیز از مراکز درمانی بازدید داشته اند و برای همکاری اعلام آمادگی کرده اند، ولی تاکنون اقدام عملی و جدی در این ارتباط صورت نگرفته است.