قدمت مناره ساعت حرم مطهر علوی که دومین ساعت ناقوس دار جهان به شمار می رود به سال ۱۸۸۷ میلادی باز می گردد و توسط یک مهندس بریتانیایی در شهر منچستر انگلستان ساخته شده است.

مناره ۱۳۰ساله حرم مطهر علوی؛ نظاره گر تاریخ معاصر نجف اشرف+ تصاویر

به گزارش الأمه:

مناره ساعت یکی از آثار تاریخی حرم مطهر علوی به شمار می رود که ساخت آن به سال ۱۸۸۷ میلادی باز می گردد و در شهر منچستر انگلستان ساخته شده است. در بالاترین نقطه مناره، گنبدی کوچک و طلا کاری شده به چشم می خورد. (۱)

دیواره های مناره ساعت در سال ۱۳۲۳ قمری با صفحات طلاکاری شده پوشانده شد. بانی این کار فردی نیکوکار از اهالی تبریز بود. گفته می شود این طلاکاری حدود بیست هزار دینار هزینه داشت. الحلفی در کتاب «لمحات تاریخیة عن مشهد الامام علی» می نویسد که آیت الله سید محمود شاهرودی با اموال شخصی خود این مناره را در سال۱۳۹۳ قمری طلا کاری نمود. شیخ علی الشرقی نیز ذکر می کند که این ساعت اولین ساعت صحن مطهر نبوده و قبل از آن ساعت دیگری نیز وجود داشت اما از آنجایی که این ساعت بهتری بود ساعت قدیمی را برداشتند. (۲)

درون ساعت سه زنگ بسیار بزرگ قرار دارد. زنگ ساعت هر پانزده دقیقه به صدا در می آید. گنبد کوچک بالای مناره بر هشت ستون کوچک طلا کاری شده قرار دارد. این ستونهای متقابل چهار ایوان کوچک را تشکیل می دهند. قاعده این ستونها مساحتی مربع شکل بوده که سقف اتاقک ساعت می باشد. درون اتاقک، دستگاه ساعت و دنده های آن قرار دارد. این دستگاه ساخت کشور انگلستان بوده و در سال ۱۳۰۵ قمری توسط یکی از وزرای ناصر الدین شاه قاجار به نام أمین الملک به حرم مطهر اهدا شد. دستگاه ساعت مستطیل شکل بوده و ارتفاع آن حدود دو متر می باشد و به صورت افقی بر کف اتاقک قرار دارد. میله ای عمودی بر روی این دستگاه قرار گرفته که نیرو را از دستگاه به صفحه های چهارگانه ساعت منتقل می کند. پاندولی بسیار بزرگ به ساعت متصل است و به طرف اتاقک دوم پایین دستگاه آویزان است. در اتاقک دوم پلکان صعود به بالای ساعت قرار دارد.

ارتفاع کلی مناره ساعت از کف پشت بام تا لفظ جلاله «الله» که بالای گنبد مناره قرار دارد چهارده متر و هفتاد و پنج سانت می باشد. بدنه مناره برج ساعت از چوب ساخته شده است. طی پروژه ترمیم مناره ساعت بدنه آن به وسیله تیر آهن استحکام یافت و دیواره های آن با کاشی معرق زیبایی پوشانده شد. کتیبه های نقش بسته بر دیواره های مناره ساعت که از جنس کاشی معرق است به این شرح است:

ضلع شمالی: أشهد أن علیا حجة الله و علی مع القرآن و القرآن مع علی و یا عز من لا عز له.

ضلع شرقی: أشهد أن علیا ولی الله و علی مع الحق و الحق مع علی و یا ذخر من لا ذخر له.

ضلع غربی: أشهد أن علیا ولی الله و علی مع الحق و الحق مع علی و یا ذخر من لا ذخر له.

ضلع جنوبی: أشهد أن علیا حجة الله و علی رایة الایمان و منارة الهدی و یا غوث من لا غوث له.

حاج محمد رضا فرزند حاج عباس الکرمانی از فرهیختگان قدیمی نجف اشرف چنین نقل می کند: در سال ۱۳۰۵ قمری هنگامی که این ساعت به شهر نجف رسید و در صحن مطهر قرار گرفت ماده تاریخ این واقعه را در ابیاتی ذکر نمودم:

ذِی قُبّةُ الکرّار حامی الحمــا      أنْوارُها فی الکونِ لـمّاعـَــه

فـیــا  موالیـه  بتاریخـنـــا       بصحنها قد وضعوا ساعـة

 ۱۳۰۵ قمری

ابیاتی از شیخ محمد باقر الایروانی نیز بر جا مانده است که شیخ عبد علی البهبهانی آنها را برای ما نقل می کند و می گوید این ابیات بر روی ساعت نوشته شده بود:

ولیَّ اللهِ یا نــعـمَ الــولــی         أنتَ بـابُ اللهِ خیـرُ العـمل

هذه الساعــةُ فـی دقّـــاتها          تنبئُ العالَم بالصوتِ الجلی

لیس إلاّ ذو الفقارِ المرتضی        و بحـق لا فـتـی إلاّ عـلـی

ابیات دیگری نیز بر دیواره مقابل ایوان طلا نوشته شده بودند. سید محمد جمال الهاشمی سراینده این ابیات است:

ساعــةٌ تَنـْتمـی لِصـحـنِ عـلــی        قد سَمَتْ رفعةً وطالتْ جلالا

و إذا اللیل صاحب الشمس أمسی        یتــلألأ نوراً ویزهو جــمالا

و کـــذا  حُـبـّنــا  لآل  عــلـیّ       سَیـزّکـی بلـطـفـه الأعمالا

یادداشتها:

۱. مشهد الامام علی, سعاد ماهر، صفحه ۱۷۶

۲. المفصل فی تاریخ النجف، حسن الحکیم، جلد۲، صفحه ۱۱۴

منبع: حوزه نیوز