عاشقان اهل‌بیت(ع) در بیشتر مناطق افغانستان، مراسم عزاداری ایام دهه اول محرم و دهه آخر صفر را با شور و حرارت خاصی برگزار می‌کنند.
نوحه‌خوانی، عزاداری و مرثیه‌سرایی به سبک افغان‌ها
به گزارش الأمه:
در بیشتر مناطق افغانستان، مراسم عزاداری ایام دهه اول محرم و دهه آخر صفر با شور و حرارت خاصی برگزار میشود.
این مراسم در نقاط مختلف افغانستان به شیوه‌هاى گوناگونى برگزار مى‌شود؛ در برخی از مناطق بیشتر سخنرانى و روضه‌خوانی مرسوم است و در برخى از شهرها و روستاها بیشتر سینه‌زنى و نوحه‌خوانى رواج دارد.
هرچند تقریباً در تمام مناطقى که شیعیان سکونت دارند سخنرانى و سینه‌زنى توأم با نوحه‌خوانى و سینه‌زنی مرسوم است. نغماتی به نام نوحه و نعت خوانی توسط نوحه‌خوانان خوانده میشود و گاهی نغمه‌ها به صورت تک خوان بوده و گاهی نیز دسته جمعی اجرا می‌گردد.
نوحهها و مرثیههایی که در مراسم عزاداری حضرت امام حسین (ع) خوانده میشود، مردم را به شدت متأثر می‌سازد و اشک را از دیدگان آنان جاری می‌سازد.
اشعاری که در نوحهها و مرثیهها خوانده میشود دارای وزن و قافیه و ردیف بوده و قالب بیشتر آنان مثنوی، مربع و مخمس می‌باشد.
شاعران اشعار نوحه را با اوزان ادبی به رشته تحریر در آورده و در دسترس نوحه‌خوانان قرار می‌دهند و نوحه‌خوانان آن را با آهنگ مخصوصی برای عزاداران می‌خوانند.
در برخى مناطق افغانستان مانند «پروان»، هر روز مخصوص یکى از شهداى کربلاست؛ مثلا روز پنجم به حضرت «على اکبر» اختصاص دارد و روضه‌خوان‌ها و نوحه‌سرایان درباره این حضرت مى‌خوانند.
روز ششم نوحه حضرت «قاسم»، روز هفتم نوحه حضرت «ابوالفضل»، و روز نهم و دهم نوحه حضرت «على اصغر» و امام حسین (علیه السلام) را مى‌خوانند.
نوحهها معمولاً از نوحه حضرت «مسلم بن عقیل» و فرزندان وی آغاز مى‌شود و تا روز دهم که درباره امام حسین (علیه السلام) است ادامه مى‌یابد و روز یازدهم نیز به اسرا اختصاص دارد.
در ایام دهه آخر صفر نیز نوحه‌هایی در سوگ پیامبر اسلام(ص) و امام حسن مجتبی(ع) و امام رضا(ع) خوانده میشود.
نوحهها بیشتر به زبان فارسی اجرا میشود و در برخی از مناطق افغانستان به زبان پشتو نیز نوحه‌هایی خوانده میشود.
شیعیان قندهار و اهالی برخی دیگر از مناطق پشتوننشین که اکثراً نیز اهل سنت هستند نوحه‌هایى به زبان پشتو مى‌خوانند.
«محمد عزیز بختیاری» محقق افغان برخى از نوحه‌هایى که به زبان فارسى در مناطق مختلف افغانستان خوانده شده در کتاب «شیعیان افغانستان» آورده است:
«یتیمى ز حسین گم شده ساربان ساربان
از غصه دلش خون شده ساربان ساربان»
وقتى علم را مى‌آورند مردم این نوحه را مى‌خوانند:
«این علم از کیست که بى‌صاحب است
این علم از ماه بنى هاشم است»
پیش‌تر نوحه‌هایى مانند «اهل حرم به سوى شام مى‌روند، الامان الامان» زیاد خوانده مى‌شد، ولى امروزه سبکها تغییر کرده و نوحه‌هاى سنتى کمتر خوانده مى‌شوند.
در اکثر مناطق مانند «سمنگان» نوحه‌هایى در رثاى امام حسین (علیه السلام)، حضرت عباس(ع) و حضرت على اصغر(ع) بیشتر رایج است زیرا مردم عقیده خاصى دارند که ایشان بابالحوائج هستند گرچه همه خاندان عصمت و طهارت نور واحد و باب الحوائج‌اند اما برخى از مردم به این شخصیت‌ها علاقه بیشتری دارند.
در مناطق غرب افغانستان، به خصوص شهر هرات که هم جوار با جمهوری اسلامی ایران و به خصوص شهر مشهد مقدس است و همه ساله شهروندان زیادی از هرات به مشهد سفر می‌کنند، بیشتر نوحه‌هایی خوانده میشود که متاثر از فضای نوحه‌خوانی در ایران است.
«سید محسن مهجور» یکی از مرثیه‌سرایان هرات نوحه‌ای در سوگ شهادت امام رضا(علیه السلام) سروده است که متأثر از همین فضا است:
«السلام ای قبله هشتم رضا
السلام ای یا علی موسی الرضا
السلام ای سید و مولای ما
السلام ای گشته مسموم جفا
السلام ای تو غریب الغربا
السلام ای تو معین الضُعفا...»
منقبت خوانی
«منقبت خوانی» یکى دیگر از سنت‌های رایج در افغانستان است و در مساجد و حسینیه‌ها معمولاً پیش از آغاز مراسم، یک نفر منقبت‌خوان که عصایی در دست دارد، ایستاده و در حالی که در اطراف حسینیه حرکت می‌کند اشعارى را درباره حوادث عاشورا یا مدح حضرت على (علیه السلام) و دیگر امامان معصوم (علیهم السلام) با سبک خاصى مى‌خواند.
منقبت‌خوانی شکل دیگری از نوحه‌خوانی است که در مدح و مناقب پیامبر بزرگ اسلام(ص) و خاندان آن حضرت در اکثر مناطق افغانستان رواج دارد و منقبت خوان‌ها در نزد مردم از احترام خاصی برخوردار هستند.
سینه‌زنی
سینه زنی در افغانستان نیز همانند ایران با شور و حرارت خاصی اجرا میشود و سبک اغلب مناطق این است که مردم به صورت دایره یا مستطیل به ردیف مى‌نشینند و بیشتر سینه‌زنان که پیراهن سیاه به تن دارند سینه می‌زنند و نوحه می‌خوانند.
سینه زنی در هر منطقه از افغانستان متفاوت است و برخی به سبک مردم پاکستان و برخی به شیوه مرسوم در ایران و البته در بیشتر مناطق هم به سبک مخصوص خود مردم افغانستان سینه می‌زنند.
منبع: تسنیم
