اينان كه امروز شعارهاي سرمايه‌داري و حفظ نظام طبقاتي مي‌دهند، اكثرا گذشته در گروهك‌هاي كمونيستي ضد ديكتاتوري بالكان و در قالب قاچاقچيان مواد مخدر فعاليت مي‌كردند
فیلمی علیه بنیادگرایان مسلمان در حوزه بالکان
جشنواره سينمايي استامبول، امسال توجه بسياري به فيلم‌هاي كشورهاي جنگ‌زده همچون فلسطين، عراق و كشورهاي حوزه بالكان مخصوصا بوسني و هرزگوين دارد. فيلم « در گذار » (On the Path) محصول بوسني و هرزگوين در نقد جریان‌های سلفی و وهابی تازه تاسیس یافته حوزه بالکان امسال در جشنواره سينمايي بين‌المللي استامبول اكران خواهد شد. «ژاسميلا زبانيك» كارگردان زن بوسنيايي اين فيلم، پيش از اين نيز حضور جنجالي در عرصه سينماي بوسني داشته است و در سال 2006 با فيلم « راز اسما» (Grbavtica) برنده جايزه خرس طلايي از جشنواره كن شد. او توانست با اكران فيلم راز اسما كه به موضوع تجاوز به زنان جنگ‌زده بوسني مي‌پرداخت، اتحاديه‌اي به نام «نجات‌يافتگان خوشبخت» تاسيس كند و با جمع‌آوري 50 هزار امضا از قربانيان زن تجاوزشده بوسني، درخواستي را به مجلس فدرال بوسني بفرستد و قانون منع حمايت اجتماعي و پزشكي از زنان تجاوز شده را تغيير دهد.
ژاسميلا زبانيك اين بار نيز پاي نقد را فراتر از خط قرمزي در حوزه دين گذاشته است و جريان بنيادگراي وهابي را به شدت توبيخ و سرزنش مي‌كند و محل اين توبيخ نيز استامبول به عنوان مركزي براي ابراز عقائد آزاد و مخالفت با هرگونه بنيادگرايي و تعصب انتخاب شده است. شايد به جرات بتوان گفت كه تاكنون با اين صراحت، هيچ فردي با زبان هنر، اينچنين جريان منحط وهابيت را مورد نقد قرار نداده بود. البته فيلم «در گذار» در شصتمين فستيوال برلين سال جاري نيز اكران شد و خرس طلايي آن فستيوال را از آن خود كرد و پس از آن نيز تاكنون در پيش از شانزده كشور اروپايي و آمريكايي پخش شده است. اما، اجازه اكران اين فيلم در يك كشور مسلمان مانند تركيه، مطمئنا از حساسيت‌هاي بيشتري برخوردار است. زبانيك در نقد جريان وهابيت، نگاهي متفاوت نسبت به ساير نقدهاي سطحي و فرقه‌اي دارد. او با مطالعه‌اي تاريخي بر ريشه‌هاي شكل‌گيري سلفيون و چهره‌هاي موسس اين جريان همچون ابن‌تيميه، محمد عبدالوهاب و رشيد رضا به اين نتيجه رسيده است كه وهابيت ابتدا خود نوعي جريان روشنفكري و سنت‌ستيز بوده است كه امروزه به يك جريان سلفي و بنيادگرا تبديل شده است. عقيده اين نويسنده و كارگردان اين است كه وهابيت از زماني كه در سرزمين حجاز به قدرت رسيد و سرمايه‌هاي گزاف عربستان را در دستان خود ديد، به دنبال تغيير ايدئولوژي براي حفظ سرمايه و قدرت افتاد. حفظ سنت‌ها و آيين‌ها، سخن از بازگشت به دوره ابتدايي اسلام و احياي سبك خلافت اموي، شعارهاي جديدي بود كه منجر به شكل‌گيري نوعي سرمايه‌داري اسلامي گرديد. زبانيك همچنين در اين فيلم با گرفتن برخي مصاحبه‌ها به نشان‌دادن تصاويري از زندگي برخي رهبران وهابيت در بوسني پرداخته است و نشان داده است اينان كه امروز شعارهاي سرمايه‌داري و حفظ نظام طبقاتي مي‌دهند، اكثرا گذشته در گروهك‌هاي كمونيستي ضد ديكتاتوري بالكان و در قالب قاچاقچيان مواد مخدر فعاليت مي‌كردند. اين خود نتيجه‌اي است كه شايد بتوان با تاملي بيشتر بر تمام شالوده فكري جريان وهابيت تعميم داد كه روزي رهبران آنان همچون رشيد رضا شعارهاي ضداستعماري و عدالت‌خواهانه مي‌زدند و پس از مدتی از حاميان بزرگ استعمار جهاني شدند.
در گرفتن مصاحبه‌ها و ورود به محافل خصوصي وهابيت، «بحريجيا» دوست وهابي ژاسميلا كه دانشجوي رشته الهيات نيز مي‌باشد كمك فراواني به او كرد و كارگردان ذهنيت خود نسبت به وهابيت را مديون گفتگوهايش با بحريجيا است. البته كارگردان به دنبال رفع اتهام تروريسم از وهابيت نيز مي‌باشد و در فيلم نيز اينگونه بيان مي‌شود كه: « شايد برخي از سران تندروي وهابيت، تحت تاثير آموزه‌هاي غلط خود، حكم قتل براي كافر، مجوس يا ديگر فرقه‌هاي مسلمان صادر كنند، اما نمي‌توان صدور اين انديشه را براي تمام اعضاي آنان حكم زد».
زمان انتشار : 1390-01-01
بحريجيا,
بوسني,
تركيه,
جايزه خرس طلايي,
جشنواره سينمايي استامبول,
جشنواره كن,
در گذار,
راز اسما,
ژاسميلا زبانيك,
عراق,
فستيوال برلين,
فلسطين,
مجلس فدرال بوسني,
نجات‌يافتگان خوشبخت,
هرزگوين
