هر چند این مسجد در دهه های گذشته همواره مورد بی توجهی قرار گرفته اما حالا و همزمان با پایان مرمت آن توسط وزارت آثار باستانی مصر و موسسه آقاخان در آستانه رونق و شکوفایی است. مرمت و بازسازی این مسجد دو سال دیگر تکمیل می شود.
مسجد الماردانی ۹۰۰ ساله یکی از مساجد بسیار معروف مصر و یکی از مهم ترین مساجد باستانی و قدیمی در این کشور است. گفته می شد که منبر و برخی ستون های بسیار قدیمی مسجد به سرقت رفته اند اما حالا دوباره این مسجد در کانون موسسه توسعه و مرمت اماکن باستانی مصر قرار گرفته است.
دکتر خالد عنانی وزیر آثار باستانی مصر به تازگی از این مسجد که در دست مرمت و بازسازی است بازدید کرده است. عملیات مرمت مسجد بخشی از طرح توسعه و مرمت آثار باستانی محله الدرب الأحمر و باب الوزیر به شمار می رود. این طرح توسط وزارت آثار باستانی مصر و موسسه فرهنگی آقاخان مصر انجام می شود.
دکتر عنانی افزود در جریان بازدید از مسجد گفت «آخرین طرح مرمت مسجد الماردانی در سال ۱۸۹۸ توسط کمیته حفظ آثار باستانی اجرا شد. بنابراین، این مسجد در شرایط کنونی در وضعیت چندان خوبی قرار ندارد و سقف مسجد در حال ریزش است. مسجد در یک محله مسکونی قرار دارد و به همین خاطر فاضلاب به آن نفوذ کرده است.»
دکتر عنانی ضمن تاکید بر اهمیت همکاری با موسسه آقاخان برای بازسازی مسجد گفت «بودجه مرمت مسجد توسط اتحادیه اروپا تامین می شود. روند مرمت و بازسازی از ماه ژوئن آغاز شد و قرار است تا ۲۰۲۰ تمام شود.»
او افزود «هزینه مرمت مسجد حدود ۳۰ میلیون پوند (مصر) است. البته این مبلغ تنها مربوط به مرمت ایوان شرقی مسجد است. به این خاطر امیدواریم که منابع مالی اضافی برای مرمت محوطه و بقیه بخش های مسجد در راستای حفظ این اثر تاریخی در اختیارمان قرار بگیرد.»
مسجد در دوره ممالیک توسط شاهزاده علاءالدین طنبغا ابن عبد الله الماردانی الساقی معروف به طنبغا الماردانی در سال ۱۳۴۰ میلادی ساخته شد. مسجد روباز الماردانی یکی از زیباترین مساجد قاهره است. صحن مستطیلی این مسجد ۴ ایوان دارد. ایوان قبله بزرگ ترین ایوان مسجد از ۴ راهرو تشکیل شده است.
دکتر جمال مصطفی مدیر بخش آثار اسلامی و قبطی در وزارت آثار باستانی مصر گفت «مرمت این مسجد بخشی از طرح توسعه محله الدرب الاحمر و باب الوزیر و مرمت آثار باستانی این محله ها است. طرح مرمت شامل حال مسجد ام السلطان شعبان و مجمع خایر بیگ و قصر شاهزاده الین آق الحسامی و گنبد طرابای الشریفی و مسجد اصلم السلحدار و بخشی از دیوار ایوبی شرقی در شهر قاهره و جامع الازرق و باغ ازهر می شود.»
ایوان قبله در مسجد الماردانی دارای نقش و نگارها و تزیینات گوناگون و معماری ظریف است. ستون های مرمر و گرانیت قرمز از ویژگی های ایوان است. سقف ایوان هم دارای نقش و نگارهای رنگارنگ سبک دوره ممالیک است و دیوارها هم تا سه متر با نوارهایی از مرمر و قطعات ریز مرمری و صدف گون پوشیده شده اند. مناره مسجد در سمت چپ در ورودی اصلی قرار گرفته که بیانگر تحول شکل مناره از چهار گوش به هشت ضلعی و دایره ای شکل است.
محراب مسجد یکی از محراب های نادر به شمار می رود. دیوارهای مرمر آن از اشکال هندسی ظریف تشکیل شده اند. مناره بزرگی بالای محراب قرار گرفته که متشکل از هشت ستون از جنس گرانیت قرمز است. یک منبر چوبی با عاج منبت کاری شده در کنار مناره قرار دارد.
محمد عبد العزیز مدیر پروژه قاهره تاریخی می گوید «این طرح ۳۰ میلیون پوندی توسط اتحادیه اروپا و شرکت آقاخان تامین مالی می شود و قرار است ظرف دو سال پایان گیرد. حالا مرحله عکس برداری و نمونه برداری برای مرمت ستون های مرمری و گرانیتی آغاز شده است. نمونه ای به طول ۵۰ سانتیمیر از سقف مسجد برداشته شده تا شیوه مناسب ترمیم سقف تعیین شود. نحوه نظافت سنگ ها و مرمرهای بیرونی که در کنار در اصلی قرار دارند هم با نمونه برداری مشخص شده است.»
او به الشرق الاوسط گفت «وزارت آثار باستانی مصر از طریق اجرای این پروژه به دنبال جذب توریست خارجی و غیر خارجی به این منطقه است.»
